Մի՛ վախեցեք դանդաղ շարժվելուց, վախեցե՛ք անընդհատ նույն տեղում մնալուց։
Երբ ասում ենք ճամբար, շատերը պատկերացնում են հիմնականում ամառը կազմակերպվող 7 կամ 10 օրանոց արշավային կամ էքսկուրսիոն ճամփորդություններ։ Հիմա պատկերացրեք այն զարմանքը, որ ունենում է մարդը, երբ իմանում է, որ մեր ճամբար ասածը գտնվում է դպրոցում։ Այն տևում է երեք շաբաթ, լինում է դպրոցում և դրան մասնակցում են բոլոր աշակերտները։ Ինքս էլ զարմացած էի, երբ առաջին անգամ այս մասին լսեցի։ Բայց շուտով հասկացա, որ Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում դա տարիներով ընդունված ավանդույթ է և աշակերտները մեծ ոգևորությամբ են սպասում դրան։ Երբ իմացա՝ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում այդ ճամբարը, ես էլ սկսեցի անհամբեր դրան սպասել։
Ահա արդեն ավարտվել է կրթահամալիրում հունվարյան ճամբարը և շուտով անցնելու ենք սովորական ուսումնական ընթացքին։ Սակայն ինչքա՜ն հիշողություններ ու նոր ծանոթություններ ենք մեզ հետ տանում ավարտից հետո։ Բազում իրադարձություններ ու տպավորություններ, տարբեր հետաքրքիր ու արկածային այցելություններ, վառ հիշողություններով ուղևորություններ և այս ամենն ընդամենը երեք շաբաթում։ Առաջին հայացքից ինչքան քիչ ժամանակ է չէ՞, այդքան բան անելու համար, սակայն երբ հիմա հիշում ես այդ օրերը, ժամանակ ասվածն այլ կերպ ես սկսում հասկանալ։ Գիտակցում ես, որ ժամանակի ճիշտ դասավորման դեպքում կարող ես օրվա մեջ հասցնել զբաղվել և՛ ինքնակրթությամբ, և՛ հանգստով, և՛ նոր բաներ սովորելով։
Եվ իրոք, չեմ կարող բառերով բնութագրել այն ուրախությունն ու հպարտությունը, երբ հասկանում եմ, որ այս հունվարյան ճամբարն ավելի քան ստացված էր։ Այն իր արդյունավետությամբ և երջանիկ հիշողություններով մի քանի անգամ գերազանցեց իմ սպասելիքները։ Եվ գիտե՞ք՝ ինչ մեծ պատասխանատվություն է ընկած ջոկատավարի վրա, երբ իրար անծանոթ երեսուն հոգի՝ տարբեր տարիքի ու նախասիրությունների, հույս է դրել քեզ վրա՝ ունենալու անմոռանալի, ժամանցային և ուսուցողական ճամբար։ Այդ իսկ պատճառով, առանձնակի շնորհակալություն եմ ուզում հայտնել մեր ջոկատավար ընկեր Գոհարին, ով այս երեք շաբաթվա ընթացքում ոչ թե մեր ուսուցիչն էր, այլ ընկերը, ով ամեն ջանք թափեց՝ համախմբելու այդ երեսուն հոգուն և ամեն օր հագեցած ծրագրով ճամբար կազմակերպելու։ Առանց նրա համախմբող, խրախուսող և կազմակերպչական բարձր որակների, մենք չէինք ունենա այն մեծ բավականությունը, ինչը զգացինք ամբողջ ճամբարի ընթացքում։ Այսպիսով՝ անդրադառնանք ճամբարի առավել հիշարժան իրադարձություններին։
Այս երեք շաբաթվա ընթացքում մեր ջոկատը ֆրանսերենի դասվանդող մադամ Կարինեի հետ իրականացրեց մի շատ հետաքրքիր նախագիծ՝ “Արդյոք գիտե՞ս, որ․․․” վերնագրով։ Այն իրենից ներկայացնում էր մարդկանց քիչ հայտնի փաստերի, իրադարձությունների, ֆրանս-չինական մշակույթների ու կենցաղի մասին քննարկումներ, աշակերտների կողմից հետաքրքիր և ուշագրավ պրեզենտացիաների ներկայացումներ, վերլուծություններ և այլն։ Նախագիծն իրոք ստացված էր, քանի որ յուրաքանչյուր դասընթացին երկուսից երեք սովորող հետաքրքիր պրեզենտացիա էին պատրաստած լինում և դրանց ներկայացումն արդեն շատ էր նպաստում յուրաքանչյուրի հանրային ներկայացման խոսքին, բարելավվում այն և ազատում ելույթ ունենալու վախից և սթրեսից, քանզի միջավայրը շատ ընկերական էր, ակտիվ և հետաքրքրասեր՝ պատրաստ ամեն մի թեմայի շուրջ երկար քննարկում ծավալելու։ Իմ ներկայացման նյութին ավելի մանրամասն կարող եք ծանոթանալ այստեղ։
Շատերը գիտեն, որ թեյը չինական ավանդական ըմպելիք է, և քանի որ մեր ջոկատը մեծամասամբ կապված էր չինական լեզվին ու մշակույթին, մենք չէինք կարող զերծ մնալ չինական ավանդական թեյախմության բաժակներ ու թեյնիկ պատրաստելուց։ Դա ևս շատ հաճելի և հանգստացնող գործ էր, որն իրականացրինք կրթահամալիրի գեղարվեստի դպրոց-մասնաճյուղում՝ ընկեր Ալիսի գլխավորությամբ, ով սիրով օգնեց մեզ՝ կավից պատրաստելու բաժակներն ու թեյնիկը, այնուհետև թրծել ու ներկել։ Արդյունքում ունեցանք թեյախմության շատ գեղեցիկ պարագաներ՝ հենց չինական մոտիվներով պատրաստված, և դրանք մեր չինական Նոր տարվա տոնախմբության մաս կազմեցին։
Ունեցանք նաև շատ հաճելի ու տպավորիչ այցելություն դեպի սահադաշտ, որին երեխաները շատ էին սպասում։ Այցելություն, որ լի էր խինդ ու ծիծաղով, երեխաների միասնականությամբ ու փոխօգնությամբ։ Շատերն, ովքեր սահադաշտում սահած չկային կամ չգիտեին սահել, այցելության ավարտին բավարար չափով տիրապետում էին չմշկասահքին։ Եվ այդ ամենը երեխաների՝ միմյանց օգնելու պատրաստակամության շնորհիվ։ Այն պատկերը, որ կարող էիք տեսնել սահադաշտում, երբ մեկը մյուսի ձեռքից բռնած օգնում և սովորեցնում էր սահադաշտում ճիշտ սահել, շատ ուրախացնող էր և տրամադրող։ Այնքան լավ ժամանակ անցկացրինք սահադաշտում և այնքան ջերմ էր մթմոլորտը, որ մեծամասնությունն ավարտին ուզում էր մեկ անգամ ևս կրկնել այս հաճելի ու խինդով լի փորձությունը։ Այցելության մասին ավելի մանրամասն կարող եք կարդալ այստեղ։
Ճամբարի շրջանակներում մենք բազում հետաքրքիր նախագծեր ենք ունեցել, որոնցից մեկն էլ ընկեր Անուշի ջոկատի հետ համագործակցային նախագծերն էին։ Այդ ընթացքում ունեցել ենք չինական գրականության ընթերցման դասընթաց և դրա շուրջ հետաքրքիր զրույց-քննարկում։ Ունեցանք հետաքրքիր կինոդիտումներ տարբեր թեմաների շուրջ, որոնցից յուրաքանչյուրն իրենից ներկայացնում էր ներկայում տարածված խնդիրների բարձրաձայնում և շատ մեծ տեղիք էր տալիս մտածելու դրանց շուրջ։ Դրանք գուցե լավագույնը չէին և շատերին չեն հետաքրքրում, բայց այնքան իմաստ կար այդ ֆիլմերի մեջ, որ ամեն մեկի ավարտից հետո երկար ու բազմակողմանի քննարկում-բանավեճներ էինք ունենում ֆիլմում արծարվող թեմաների շուրջ։ Կարծիքներն իհարկե շատ էին ու տարբերվող, և ամեն մեկը պատրաստ էր իր տեսակետը տանելու մինչև վերջ և փաստարկներ բերելու՝ դրանք ապացուցելու համար։ Այսպիսով՝ մենք նույնիսկ դրանց պակասը չենք ունեցել և, և այդ ամենը յուրաքանչյուրիս մոտ զարգացրել է բանավիճական խոսքը, վերլուծական միտքն ու որևէ դեպքից հետևություններ անելու ունակությունները։
Ինձ համար ամենահիշարժան ու հետաքրքիր իրադարձություններից մեկը արևմտահայերենի մասնագետ Մարալ Զաքարեանի հետ ունեցած հանդիպումն էր։ Հանդիպման թեման արևմտահայերենի ու արևելահայերենի տարբերակիչ առանձնահատկություններն էին, և ես՝ որպես արևմտահայ, շատ հետաքրքրված եմ այս թեմայով և հայերենի պահպանման հիմնախնդրով։ Այնպես որ այս թեման ինձ շատ հոգեհարազատ էր և ամբողջ հանդիպման ժամանակ Մարալ Զաքարեանը մեծ սիրով ու պատրաստակամությամբ ներկայացնում էր տվյալ հիմնախնդրի առաջացման պատճառները, նախադրյալները, ժողովրդի վերաբերմունքն ու մասնակցությունն այդ երևույթին և առաջարկում խնդրի հնարավոր ռադիկալ լուծումները։ Զրույցը ներառում էր դեպքեր լեզվաբանի կյանքից, խնդրին առընչվող դրվագներ և լսարանի հետ հետաքրքիր հարց ու պատասխան։ Ուղղակի բավականություն ստացա, տեսնելով, որ շատերն են հետաքրքրված այս թեմայով ու հիմնախնդրով և հանդիպմանն էին եկել մեծ հետաքրքրասիրությամբ ու բազում հարցերով։ Իսկ հանդիպման վերջում Մարալ Զաքարեանը մի փոքր պատմեց իրավաբանական ոլորտում իր թարգմանչական գործունեությւոնից, նշեց թարգմանիչ լինելու գլխավոր մարտահրավերները, դժվարություններն ու ամենակարևոր կետերը։ Հիշեց հետաքրքիր դրվագներ իր թարգմանչական կյանքից և խոսեց թարգմանչի աշխատանքի անհրաժեշտության և անփոխարինելիության մասին։ Այդպիսով՝ հանդիպումն անցավ շատ հետաքրքիր ու ակտիվ քննարկումով, խնդրի շուրջ բազում կարծիքների բարձրաձայնմամբ և դրանց հնարավոր լուծումների առաջարկներով։
Ճամբարի շրջանակներում ևս մեկ հետաքրքիր հանդիպում ունեցանք, այս անգամ արդեն կորեերենի մասնագետ Անի Հարությունյանի հետ։ Անի Հարությունյանի հետ բավականին երկար զրույց ունեցանք ոչ միայն կորեերենի մասին, այլև կորեացիների, նրանց կենցաղի ու մշակույթի մասին, խոսեցինք Կորեայում տարածված մասնագիտությունների մասին, դեպի Կորեա տանող կրթական ծրագրերի, դրանց առավելությունների ու վատ կողմերի մասին։ Անի Հարությունյանը նաև պատմեց մեզ Կորեայում անցկացրած իր տարիների մասին, ժողովրդի բնավորության, ընդունված կարգերի ու ավանդույթների մասին։ Հանդիպումը բավականին հետաքրքիր էր, քանզի բազում հետաքրքիր բաներ իմացանք կորեացիների մասին, որոնք լսարանի մեծ մասին շատ զարմացրին։ Սրահում կային Կորեայով, այդ ժողովրդով և լեզվով հետաքրքրվող շատ երեխաներ, որոնք մշտական հարց ու պատասխանի մեջ էին մասնագետի հետ և ուզում էին հատկապես իմանալ այնտեղի ժողովրդի առանձնահատկությունների մասին, իսկ Անի Հարությունյանը հետաքրքիր պահեր էր հիշում այնտեղ ապրած տարիներից և բարձրաձայնում այն խնդիրները, որոնց կարող եք հանդիպել Կորեայում։ Ընդհանուր առմամբ, հանդիպումն անցավ շատ հետաքրքիր ու ակտիվ, խոսեցինք տարբեր թեմաներից և իմացանք բազում նոր և զարմանալի փաստեր Կորեայի մասին։
Ճամբարի ընթացքում մեզ նաև առիթ ընձեռվեց ստեղծել ստարտափ բիզնես գաղփարներ և ներկայացնել դրանք Դիջիթեք 2023 նախագծի շրջանակներում՝ ապագայում դրանք զարգացնելու պատրաստակամությամբ։ Ես անգամ դրան մասնակցեցի և ընկերներիս հետ ստեղծեցի Innovat.io խումբը, որի նպատակն էր ստեղծել մի կայք, բջջային հավելված, որը Երևանի բնակիչներին հնարավորություն է տալու՝ որոշել ընտրված տրանսպորտի գտնվելու վայրը, տվյալ կանգառին մոտենալու մոտավոր ժամանակահատվածը, դրանով իսկ զարգացնել մարդկանց մեջ պատասխանատվության զգացումը։ Եվ ահա ճամբարի շրջանակներում պետք էր դրա կայքի նախնական նմուշ-օրինակը ներկայացնել լսարանին։ Խմբում ես ստանձնեցի SMM մարքեթինգի պատասխանտուի պաշտոնը և հանդիսանում եմ խմբի պրեզենտացիոն մասի ներկայացուցիչը։ Դա նշանակում էր, որ հենց ես պետք է կազմեի հանրային ներկայացման համար նախատեսված պրեզենտացիան և ելույթի խոսքը։ Պետք է ասեմ, որ ներկայացումը ստացված էր, կային միայն փոքրիկ, հեշտ լուծելի բացթողումներ։ Տրանսպորտի հիմնախնդիրը լսարանի համար համախմբող էր, քանզի բոլորս էլ ունենում ենք տվյալ խնդիրը՝ երթուղայինին սպասելիս։ Այնպես որ, քննարկումն ակտիվ էր, շատ հարցեր բարձրաձայնվեցին, որոնք կօգնեն մեզ ավելի ճշգրիտ աշխատելու կայքի վրա և այն հետագայում ավելի լիարժեք ներկայացնելու։ Նախագծին մանրամասն կարող եք ծանոթանալ այստեղ։
Այս երեք շաբաթվա ընթացքում ևս մեկ հետաքրքիր նախագիծ ունեի։ Քանի որ հենց այս ընթացքում մեր կրթահամալիրում պետք է մեկնարկեր հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությունը, ես՝ որպես լուսաբանող, ներկա գտնվեցի առաջին երկու պաշտպանություններին։ Պետք է ասեմ, որ մեծ սպասելիքներ ունեի առաջին աշխատանքներից, քանզի մեծ խիզախություն է պահանջում առաջինը լինելը, և սպասելքիներս լիիրավորեն արդարացան։ Ինչպես նաև, ես իմ մասնակցությունը ունեցա աշխատանքներից մեկում՝ ներկայացման մեջ և շատ ուրախ էի, որ այդ աշխատանքն իր մեջ ներառում էր նաև արևմտահայերեն հատված։ Կրթահամալիրում հետազոտական աշխատանքների մեկնարկի մասին գրածս մանրամասն լուսաբանումը կարող եք կարդալ այստեղ։
Վերջին տպավորիչ ու բավականին ազդեցիկ այցելությունը դեպի Ֆրիդա Կալոյի նկարների մուլտիմեդիա ցուցահանդեսն էր։ Ինչու՞ ազդեցիկ, որովհետև մինչ գնալս ես Ֆրիդա Կալոյին ճանաչում էի որպես հայտնի նկարիչ և ֆեմինիզմի շարժման ուժեղ ներկայացուցիչ։ Սակայն ծանոթանալով նրա կենսագրությանն ու հատկապես նկարներին՝ իմացա նաև նրա դաժան ու տանջանքներով լի կյանքի մասին։ Չէի կարող պատկերացնել մի մարդու, ով իր կյանքում այսքան տանջանքներ քաշած լինի․ հիվանդությունը հիվանդության հետևից, դժբախտությունների անվերջանալի շղթան և կյանքի ծանր պայամնները։ Եվ ամեն մի նկարում Ֆրիդա Կալոն իր ներսում ունեցած զգացողություններն էր պատկերում։ Բառերով չեմ կարող բացատրել, թե ամեն մի նկարն ինչ էր իր մեջ պարունակում և ինչպիսի զագցողություններ էր փոխանցում դիտողին։ Ես ինքս շատ ազդվեցի թե՛ իր կենսագրական նյութից, թե՛ այն պատկերներից, որտեղ նկարչի ցավն էր արտահայտված, այն ցավը, որ Ֆրիդան անդադար ունեցել է, այն ցավը, որ երբեք չի նահանջել և միշտ պտտվել է Ֆրիդայի կողքը։ Ընտանեկան այն դժբախտությունը, որ պատահել է Ֆրիդայի հետ և երեք երեխաների վիժումը, որ անասելի վիշտ են պատճառել Ֆրիդային, ուղղակի անբացատրելի վարպետությամբ է արտացոլված այդ շարժվող կտավներում, այնքան, որ ինձ ամբողջ ընթացքում հանգիստ չէր թողնում նկարչի ունեցած վիշտը, կարծես նրան հավասար, ես էլ էի այն կիսում։ Ուղղակի տպավորված եմ այդ ցուցահանդեսից և Ֆրիդա Կալո կերպարից, ով այդքան բանի միջով անցնելուց հետո դեռ ուժ է ունեցել պայքարելու կյանքի համար, դեռ հույս է ունեցել իր մեջ և հենց այդ հույսն է նրան մղել առաջ։ Բառիս բուն իմաստով ազդեցիկ ու էֆֆեկտիվ ցուցահանդես, որն ինձ համար շատ բան բացահայտեց հայտնի նկարչուհի Ֆրիդա Կալոյի մասին։
Ուզում եմ նաև խոսել այն ինտելեկտուալ խաղերի, մրցաշարերի մասին, որ ունեցանք կրթահամալիրում՝ հունվարյան ճամբարի ընթացքում։ Դրանցից յուրաքանչյուրը նախ ամրապնդում էր խմբին, դրա անդամներին, նրանց ավելի միասնական ու ակտիվ դարձնում, բացահայտում ամեն մեկի մեջ իր նախասիրությունն ու թաքնված կողմը։ Եվ իհարկե, դրանք շատ լավ մարզում էին ուղեղի ու տրամաբանական մտքի համար, և ինչու՞ ոչ նաև հետաքրքիր ու նախկինում չլսված փաստերի, տեղեկությունների ձեռքբերում էին մեզ համար։
Եվ իհարկե, հասանք ճամբարի ամենավերջին, բայցև ամենասպասված ու համեղ պահին՝ չիանական Նոր տարվա տոնախմբությանը։ Այս տարի չինական Նոր տարին համընկնում էր մեր ճամբարի օրերի հետ, ավելի կոնկրետ՝ այն նշվեց հունվարի 22-ին։ Եվ մենք չէինք կարող այս առիթը բաց թողնել ու մի լավ տոնախմբություն չկազմակերպել։ Եվ այսպես, հավաքվեցինք ողջ ջոկատով, նպատակադրվեցինք կազմակերպել չինական խոհանոցային նախագիծ և գեղեցիկ չինական Նոր տարվա զարդարանքներ։ Այստեղ արդեն ջոկատը բաժանվեց մի քանի փոքրիկ խմբերի, ամեն մի խումբ՝ իր գործառույթով։ Վաղ առավոտյան գնացինք առևտուր անելու և մի քանի խանութներով շրջելուց հետո, գտանք այն ամենն, ինչ մեզ անհրաժեշտ էր իսկական չինական խոհանոց ստանալու համար։ Այդ օրը խոհանոցում գործը եռում էր։ Բոլորը գործով էին զբաղված․ մի մասը զարդարանքներ էին պատրաստում, մյուս մասը չինարենով գեղեցիկ բարեմաղթանքներ էին պատրաստում, մի ուրիշ խումբ զբաղված էր չինական հաջողության թխվածքաբլիթների պատրաստմամբ, և այդպես մի ամբողջ ջոկատ։ Այդ ամբողջ ընթացքում մեր ջոկատի կողքին էր ընկեր Լուսինեն, ով լավ տեղյակ էր չինական մշակույթով և ուտեստներով և այդ ամբողջ պատրաստման ընթացքում սիրով և համբերատար օգնում էր ջոկատին և երեխաներին ուղղորդում՝ ուտեստների ճիշտ պատրաստման հարցում։ Շուտով արդեն սեղանը պատրաստ էր, խոհանոցով մեկ նաև կախված էին զարդարանքները՝ միջավայրը մի փոքր չինական դարձնելով։ Սեղանին ունեինք չորս տեսակի չինական ուտեստ, հայտնի ծյաոծը պելմեններ, ֆունչոզա, չինական մոտիվներով պատրաստված բրինձը և մսով ու բանջարեղենով չինական համեղ աղցանը՝ հաջողության թխվածքաբլիթների հետ միասին։ Ամեն ինչ շատ համեղ էր ու ստացված։ Այդ համեղ ուտեստները ճաշակելուց հետո յուրաքանչյուրն իր համար ընտրեց թխվածքաբլիթներից մեկը և կարդաց իր հաջողության խոսքը։ Ուզում եմ նախագծի իրականացմանն աջակցելու համար հատուկ շնորհակալություն հայտնել ընկեր Լուսինեին, ով ամբողջ ընթացքում մեր ջոկատի կողքին էր և համբերատար օգնում էր երեխաներին ու ցուցումներ տալիս պատրաստման գործընթացի շուրջ։
Ահա և վերջ, ավարտվեց ուսումնական մի շրջան ևս՝ լի վառ հիշողություններով և նորանոր ձեռքբերումներով։ Ես համարում եմ, որ ամեն մարդ իր կյանքի որևէ իրադարձությունից գոնե մի բան պետք է իր հետ վերցնի և տանի, մի բան, որ շատ կարևոր է իր համար և միշտ իր հետ կլինի՝ լինի դա գիտելիք, թե իրականացրած նախագիծ, ընկերներ, թե նոր ծանոթություններ, անպայման մի բան պետք է վերցնի, այլապես լիովին արդյունավետ չի լինի այդ իրադարձությունը տվյալ մարդու համար։ Եվ չեք պատկերացնի՝ ինչքան բան եմ վերցրել ես այս ճամբարից, ինչքան նոր բան եմ ստացել ու բացահայտել իմ մեջ, շրջապատիս մեջ, մարդկանց, ընկերներիս և շատ այլ մարդկանց։ Ինքս ինձ արտահայտելու բազում առիթներ եմ ունեցել ու ավելի բարձր մակարդակի եմ զարգացրել ելույթի խոսքս ու միտքս, ինչքան եմ բարելավվել պատումներ գրելու և լուսաբանելու հմտություններս, ամրապնդել ստեղծագործ միտքս և ընդլայնել ընկերական շրջապատս։ Հետադարձ հայացք գցելով՝ հիմա եմ հասկանում, թե ինչքան բան եմ հասցրել անել այս ընթացքում։ Եվ այն փաստը, որ այս ամենը հասցրել եմ ընդամենը երեք շաբաթում, ինձ կրկին անգամ ուրախացնում է և մեծացնում վստահությունս ինքս իմ հանդեպ, վստահությունս իմ ուժերի հանդեպ և գնալով ավելի եմ հասկանում, որ անհնարին ոչինչ էլ չկա, դա միայն մեր միտքն ու կամքն են, որ որոշում են, թե ինչքան հեռու կարող ես գնալ, եթե ցանկություններդ ու նպատակներդ սահման չունենան։ Եվ ամեն ինչ հենց այնտեղից էլ սկսում է։ Դե ինչ՝ այժմ քո հերթն է պարզելու, թե որքան հեռու կարող ես գնալ նպատակիդ հետևից։
Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ 