Հետազոտական վարժարանի հետազոտող սեբաստացիները․ ուխտագնացությունից մինչև վենետիկյան հրաշագեղություն

Ցանկացած հետազոտական աշխատանք, որն արվում է սեբաստացի սովորողների կողմից, ոչ միայն ուսումնասիրությունների ու հետազոտությունների երկար ուղու արդյունք է, այլև մի նոր բանի սկիզբ ևս։ Բանն այն է, որ Հետազոտական վարժարանի սովորողները չեն բավարարվում զուտ հետազոտությամբ կամ իրենց աշխատանքի պաշտպանությամբ։ Շատերն իրենց աշխատանքը դնում են գործածության մեջ՝ կիրառելով դրանք գործնական ոլորտում։ Դա ևս մի շատ լավ ու արդյունավետ տեսակ է հետազոտության, որը ոչ միայն պարզում է որևէ երևույթ կամ իրադարձություն, այլև ավարտից հետո ծառայում մարդկանց կամ հետազոտողին։

Հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությունը Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի Հետազոտական վարժարանում շարունակվում է, սովորողները ներկայացնում են իրենց բազմազան ու բազմապիսի թեմաներով հետազոտությունները, դրանց արդյունքները, վարժարանը հաճախ է հյուրընկալում տարբեր մասնագետների, ոլորտի փորձառուների և առաջնորդների, ովքեր ներկա են լինում աշխատանքների պաշտպանությանը, հաճախ գրախոսում դրանք, հայտնում օգտակար կարծիքներ և անում հետաքրքիր նկատառումներ հետազոտությունների հետ կապված։

Շտեմարանի առաջադրանքներ

1․Կատակողները միքիչ կկատակեն, հասկացողները կհասկանան
2․Սիմոնը հետ նայեց․ արշակ քեռին ջրի մյու կողմ էր․ կռացած փնտրում էր անցնելու տեղ առվի վրա։
3․ Տղան կանգ է առնում, և ընկերները նրա շուրջը շարվում են հոգնած, զայրացած
4․ Պառավը կարծում էր՝ Աղունը կածարդել էր իր որդուն, և հիմա այնտեղ նա դրան է պարզում իր բարի ժպիտը։
5․ Հրդեհի լուրը ստանալուց հետո հրամայել էր անմիջապես բեցերի ճիրաններից ազատել փաստաթղթերը։
6․ Նա որոշել էր պարապ չնստել և զբաղվել ինքնակրդությամբ․ կարդում էր ձեռքը ընկած գրքերը
7․ Այդ փողոցից կարելի է մտնել մեկ ուրիշ փողոց, այնտեղից՝ մի փոքրիկ նրբանցք, որը նման է մրջնանոցի
8․ Իմ երազներում հաճախ նա ինձ պատկերանում է որպես վաղենի մի բարեկամ
9․ Նա, խորհրդավոր ժպիտը դեմքին, դիմավերոց ամուսնուն, սակայն բոլորն էլ դա հասկանում են, թէ ինչ էր նա մտածում իրականում
10․ Իմ արջև փռված են հայրենի դաշտերը, լուռ, խաղաղ ու հարազատ դաշտերը։
11․ Գրգռված ու գույնը գցած դուրս եկավ կենտրոկայանից․ մի քանի օր լուր չկար հետախույզներից։
12․ Կարելի է տեսնել ներկակարներին, որոնց բարձրավիզ կոշրկերի վրա երևում էրն բոլոր ներհկերի հետքերը՝ սևից մինջև սպիտակ։
13․ Այո՛, տխուր տեսարան էի, ավելի տխուր, քան թէ մահը
14․ Չգիտես որ մեղքի համար ապաշխարող բնակիչները կծկվել էին բարցրավերձ լեռան վրա անմաչելի ծեփերում։
15 Մի անգամ այն սթափ վիճակում էի, բայց այդ վայրերում ծնված ու մեծացած որսորդս, չգիտես ինչու, առանց պատճառի սկսեցի երեխայի պես հեկեկալ թպրտացող սրտիս համակած տարորինակ ճնշումից։
16․ Այդպիսի փոքրոգիները ընդհանրապես քիթները դեպի երկինք են ցցում և կարծում` այդպես կկարողանան երկինք մտնել:

Դերբայական դարձվածներ, դրանց շարահյուսական պաշտոնը

29. Քաղաքն աղմկեց փողոցների, շուկաների ու նեղվածք խանութների, որոնց ձայները իրար բոլորովին չէին նմանվում։

30. Այն բնակավայրը, որը հետագայում գյուղի էր վերածվել, Բագրատունիների նախարարական ոստանն է եղել։

31. Նրանց ոգին ու երազանքը, որոնք ընթանում են դեպի լույսի աղբյուրը, անհնար է սպանել։

32.  Չի կարող լինել ճշմարիտ հայրենասիրություն, առանց սիրո, որ մարդը տածում է լեզվի հանդեպ։

33. Իմ սերունդը տիրապետում է ռուսերենին այնքան, որքան իրեն պետք է եկել։

34. Ճշմարիտ մտավորականի ամենացայտուն հատկանիշներից մեկը այն է, որ այլոց կարծիքների հետ հաշվի է նստում։

35. Իր հոբելյանի նախօրեին մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանը տուն էր հրավիրել բոլոր այն հայ ծովակալներին, ովքեր ծառայում էին նավատորմի տարբեր միավորումներում։

36. Ես չեմ կարող վերարտադրել բիթլիսահայերենի ու ամերիկահայերին այդ պատմությունը, որը անում էին յուրահատուկ շաղախով։

Երկրորդական նախադասություններ

1. Տրված նախադասությունների մեջ որոշիր՝ որն է երկրորդականը։
2. Որոշիր երկրորդական նախադասության շարահյուսական պաշտոնը։
3. Փոխակերպիր երկրորդական նախադասությունները դերբայական դարձվածի։

7. 1-գլխավոր 2-երկրորդական

8. 1- գլխավոր 2-երկրորդական

9.1- երկրորդական 2- գլխավոր

10.1- երկրորդական 2-գլխավոր

11. 1-գլխավոր 2- երկրորդական

12. 1-գլխավոր 2-երկրորդական

13. 1-երկրորդական 2-գլխավոր

14. 1-գլխավոր 2- երկրորդական

15. 1-երկրորդական 2-գլխավոր

17.1-երկրորդական 2-գլխավոր

18. 1-գլխավոր 2-երկրորդական

19. 1-երկրորդական 2-գլխավոր

20. 1-գլխավոր 2- երկրորդական

21.1-երկրորդական 2-գլխավոր

Դերբայական դարձված

1․ Անցնում եմ Երևանի հարավային թաղամասերից մեկով, որ բռնեմ Արարատյան դաշտի ճանապարհը։

Անցնում եմ Երևանի հարավային թաղամասերից մեկով՝ բռնելու Արարատյան դաշտի ճանապարհը։ — նպատակի պարագա

2․ Ես գիշերուզօր որոնումներ էի կատարում, որ մի հարմար աշխատանք գտնեմ։

Ես գիշերուզօր որոնումներ էի կատարում մի հարմար աշխատանք գտնելու համար։— նպատակի պարագա

3․ Ծերունի ձկնորսը ուռկանը ծովը նետեց և սպասեց, որ ջրի մեջ ցանցը բացվի ու ձգվի։

Ծերունի ձկնորսը ուռկանը ծովը նետեց և սպասեց ցանցի՝ ջրի մեջ բացվելուն ու գցվելուն։ — հանգման խնդիր

4․ Մենք նպատակ ունենք, որ պատերազմը վերջանալուց հետո զինաթափ անենք նրանց։

Մենք նպատակ ունենք պատերազմը վերջանալուց հետո նրանց զինաթափ անելու։— նպատակի պարագա

5․ Եթե կորցնես մայրենին, կկորցնես և՛ քեզ, և՛ վարքը հայոց մեծերի, և՛ ապագան մեր ազգի։

Մայրենին կորցնելու դեպքում կկորցնես և՛ քեզ, և՛ վարքը հայոց մեծերի, և՛ ապագան մեր ազգի։ — պայմանի պարագա

6․ Եվ նա կանի ամեն բան, եթե դու չկանխես։

Քո չկանխելու դեպքում նա կանի ամեն բան։ — պայմանի պարագա

7․ Եթե չիրագործվեն մեր պահանջները, մենք կկռվենք մինչև վերջին շունչը։

Մեր պահանջները չիրագործվելու դեպքում մենք կկռվենք մինչև վերջին շունչը։ — պայմանի պարագա

8․ Ծնվել է մի նոր ու խոշոր բանաստեղծ, որ նորովի է ընկալում Հայաստանը։

Ծնվել է Հայաստանը նորովի ընկալող մի նոր ու խոշոր բանաստեղծ։ — որոշիչ

9․ Գուցե դեռևս անհաղթահարելի խոչընդոտներ կան, որոնք անտեսանելի են մեզ։

Գուցե դեռևս մեզ անտեսանելի խոչընդոտներ կան։ — որոշիչ

10․ Այո՛, սկսվեց մեծ ու ահռելի պատերազմ, որ ընդգրկել է գրեթե ողջ հողագունդը։

Այո՛, սկսվեց գրեթե ողջ հողագունդն ընդգրկած, մեծ ու ահռելի պատերազմ։ — որոշիչ

Բարդ ստորադասական նախադասություն

1. Գտիր՝ տրված նախադասությունները բա՞րդ են, որոնք են բաղադրիչները։ Վերլուծիր շարահյուսորեն։
2. Բարդ ստորադասակակն նախադասություններում գտիր երկրորդականների բնույթը (պաշտոնը նախադասության մեջ)։

• Որն իշխող դիրք ունի շրջապատի վրա—հարաբերական դերանուն—որոշիչ
• Ինչ որ ես ասում եմ—շաղկապ—ուղիղ խնդիր
• և եթե համաձայն ես—շաղկապ—պայմանի պարագա
• Ովքեր մեզ մոտ աշխատանքի են անցնում—հարաբերական դերանուն—ենթակա
• Որ աշխարհիս լավագույններից մեկն է համարվում—շաղկապ—որոշիչ
• Որ իր խոսքերով ամենից առաջ ինձ է վիրավորում—շաղկապ—ուղիղ խնդիր
• Չնայած տատս միշտ ապավինում էր աղոթքի զորությանը-վերաբերական
• Թեև քսանհինգ տարեկան չկա—շաղկապ—չափի և քանակի պարագա
• Որ այսպես համարձակ եմ խոսում—շաղկապ—անջատման խնդիր
• Որ ինքը կապված է ինչ-որ կասկածելի անձանց հետ—շաղկապ—միասնության խնդիր

Բարդ ստորադասական նախադասություններ

Որն իշխող դիրք ունի շրջապատի վրա—հարաբերական դերանուն—որոշիչ
Ինչ որ ես ասում եմ—շաղկապ—ուղիղ խնդիր
և եթե համաձայն ես—շաղկապ—պայմանի պարագա
Ովքեր մեզ մոտ աշխատանքի են անցնում—հարաբերական դերանուն—ենթակա
Որ աշխարհիս լավագույններից մեկն է համարվում—շաղկապ—որոշիչ
Որ իր խոսքերով ամենից առաջ ինձ է վիրավորում—շաղկապ—ուղիղ խնդիր
Չնայած տատս միշտ ապավինում էր աղոթքի զորությանը-վերաբերական—
Թեև քսանհինգ տարեկան չկա—շաղկապ—չափի և քանակի պարագա
Որ այսպես համարձակ եմ խոսում—շաղկապ—անջատման խնդիր
Որ ինքը կապված է ինչ-որ կասկածելի անձանց հետ—շաղկապ—միասնության խնդիր

Բարդ համադասական նախադասություններ

Հռոմեացի զորավար Մարկոս Անտոնիոսը, տիրելով Լիբիային և Եգիպտոսին, իր մեծաքանակ զորքերով արշավանք է սկսում պարթևների դեմ։
Անտոնիոսի մեջ արարիչն ասես կուտակել էր մահկանացուներին բնորոշ բոլոր այպանելի գծերը. նա ուխտադրուժ էր, արնախում և փառասեր։ Այդ ինքնահավան ու ամբարտավան այրը, պարթևներից մի լավ ջարդ ստանալով, զորքերի փրկված մնացորդներով մի կերպ ճողոպրում է, խուճապահար հասնում Հայաստան՝ օթևան խնդրելով հայոց արքա Արտավազդից։ Եթե լիներ խորամանկ դիվանագետ, հայոց թագավորն ինքն էլ մի վճռական հարված կհասցներ և վերջնականապես կջախջախեր վաղեմի թշնամուն՝ դաս տալով նրա հաջորդներին։ Բայց լինելով բանաստեղծ, մարդկային կարեկցանքի ու վեհանձնության մարմնացում՝ ոչ միայն չի ջախջախում մազապուրծ թշվառականին, այլև ապաստան է տալիս, ամբողջ ձմեռ կերակրում զորքի սովալլուկ մնացորդներին։ Մի երեկո Արտաշեսի կիսաշրջանաձև թատրոնը լեփ-լեցուն էր հանդիսականներով։ Այդ օրը բեմադրվելու էր Արտավազդի՝ Տիգրան Մեծին նվիրված թատերգությունը։ Դավադիրները հենց թատերասրահում ձերբակալում են  արքային՝ Արտավազդին՝ տանելով Ալեքսանդրիա կնոջ և որդիների հետ միասին։

Հռոմեցի զորավար Մարկոս Անտոնիոսը, տիրելով Լիբիային և Եգիպտոսին, իր մեծաքանակ զորքով արշավանք է սկսում պարթևների դեմ։ – բարդ ստորադասական

Դերբայական դարձվածներ

10․ աշխարհն ազատել անհավատների տիրապետությունից- ուղիղ խնդիր

11․ վազքի հոտ առնելով- պատճառի պարագա

12․ իր հասցեին ասված- որոշիչ

13․ նախքան շարժանկարի ցուցադրվելը- ժամանակի պարագա

14․ նրան արևելյան և արևմտյան հատվածների բաժանելը- ենթակա

15․ ձեր արածն- ենթակա

Պարագաներ

Առաջադրանք. գտիր պարագաները, որոշիր տեսակները.

• Արձագանքը գալիս է բարձր սարից (տեղի) և դեռ յոթ անգամ (չափի) պիտի դրնգա։
• Նա ընդհատեց իր երգը և միամիտ պարզությամբ (ձևի) պատասխանեց իմ հարցին։
• Լուսադեմին քարանձավի մարդիկ մեկ-մեկ (ձևի) ցրվում էին։
• Ես նորից (ձևի) եմ թերթում իմ տետրը։
• Այն կինը ծովափին (տեղի) խոստումի բառեր ասաց։
• Լևոնը կանգնեց դռան առաջ (տեղի), ձեռքը տարավ գրպանը, շոշափեց բանալին, որ գրպանում (տեղի) տաքացել էր։
• Նա կտուրների վրա ջինջ ձայնով այլևս (ժամանակի) չի երգում։
• Եվ այս հանդիմանությունից (պատճառի) հետո Լուսինեն լռեց։
• Այդ րոպեին (ժամանակի) Լևոնը հանկարծ (ձևի) շրջվեց պատուհանի կողմը։
• Ձին կայտառ (ձևի) վրնջում է, խաղացնում ականջները։
• Դուք վառում եք կավե ճրագները և կռացած (ձևի) ներս մտնում։
• Խոտը բարձրանում էր մինչև կովի կուրծքը (տեղի)։
• Բանալին պտտվեց երկու անգամ (չափի), և ապակյա դուռը բացվեց։
• Անցորդը շտապում էր՝ փոքրիկ դռնակներից մեկը բախելու (տեղի)։
• Տնօրենը հաստատել է այդ ծրագիրը և հանձնել մեր բաժնին՝ կատարելու(նպատակի)։
• Պատերազմի դեպքում (ժամանակի) քաղաքական համաձայնագրերը սառեցվում են։
• Դրական արձագանքի (պայմանի) պարագայում նախագիծը դառնում էր օրենք։
• Հրապարակն այդ ժամանակ ծփում էր մի արտասովոր դեպքից (պատճառի)։
• Շատ գյուղեր (տեղի) տրակտոր տանել չէր լինում ճանապարհ չլինելու պատճառով։