Կառավարման ձևի կարևոր և վճռորոշ հատկանիշը պետության ղեկավարի իրավական կարգավիճակն է (հանրապետություններում` ընտրվող և փոխարինող, իսկ միապետական երկրներում՝ ժառանգական): Ներկայիս պետություններն ունեն կառավարման երկու ձև՝ հանրապետություն (նախագահական, կիսանախագահական և խորհրդարանական) և միապետություն (բացարձակ և սահմանադրական):
Պետության կառավարման ձևերը
Միապետությունը կառավարման այնպիսի ձև է, որի ժամանակ պետության գլուխը միապետն է: Ներկայումս պահպանվել է միապետության երկու ձև՝ բացարձակ միապետություն և սահմանադրական միապետություն: Բացարձակ միապետությունում պետական իշխանությունը (օրենսդիր, գործադիր, դատական) ամբողջությամբ կենտրոնացված է միապետի ձեռքում: Բացարձակ միապետության օրինակներ են Միացյալ Արաբական Էմիրությունները, Սաուդիան Արաբիան, Օմանը, Քաթարը և այլն:
Ի տարբերություն բացարձակ միապետության, սահմանադրական միապետությունում միապետի իշխանությունը սահմանափակված է սահմանադրությամբ: Սահմանադրական միապետություններում գործում են ընտրովի ներկայացուցչական մարմիններ (խորհրդարան) և անկախ դատարաններ: Ներկայումս գոյություն ունեն դուալիստական և խորհրդարանական միապետություններ: Դրանք տարանջատվում են միմյանցից միապետի իշխանության սահմանափակության աստիճանով: Դուալիստական միապետությունում միապետի ձեռքի տակ է գտնվում ամբողջ գործադիր իշխանությունը: Նա է ձևավորում իր, այլ ոչ թե խորհրդարանի առջև պատասխանատու կառավարությունը, իսկ օրենսդիր իշխանությունն իրավականորեն պատկանում է խորհրդարանին: Խորհրդարանական միապետության կառավարման ձևն առավել ժողովրդավարական է: Այս դեպքում միապետը զրկված է ձևականորեն իրեն վերապահված լիազորություններն ինքնուրույն իրականացնելու իրավունքից: Կառավարությունը ձևավորում է խորհրդարանը, որը ձևականորեն և փաստացի պատասխանատու է վերջինիս առջև, իսկ խորհրդարանին պետական մյուս մարմինների նկատմամբ վերապահվում է գերակայություն: Խորհրդարանական միապետությունների օրինակներ են՝ Բելգիան, Դանիան, Նիդեռլանդները, Իսպանիան, Մեծ Բրիտանիան և այլն:
Կարդացեք Ավելին
Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ 