Բնությունից ստացված այն տարրերը, որից մարդը կարող է էլեկտրաէներգիա ստանալ, կոչվում են էներգակինրեր: Դրանց թվին են պատկանում՝ քամին, հոսող ջրերը, նավթը, գազը և ածուխը:
Անդրադառնանք վերջին երեք տարրերին, որոնք վերջերս ամենաշատ օգագործվող էներգակիրներն են համարվում:
Ածուխ։ Ածուխը ածխածնով հարուստ այրվող օգտակար հանածո է, որն առաջացել է միլիոնավոր տարիների ընթացքում՝ բուսական զանգվածի քայքայման հետևանքով: Թերևս վերը նշված բոլոր էներգակիրներից, ածուխը ամենավտանգավորն է և ամենավնասակարը բնության մեջ, սակայն տնտեսական առումով ամենաէժանը, ուստի շատ երկրներ, չունենալով միջոցներ, օգտագործում են ածուխը՝ նույնիսկ իրենց բնակարանները տաքացնելու համար: Սակայն, ինչպես շատ նյութեր բնության մեջ, ածուխը նույնպես մեծ էկոլոգիական վնաս է հասցնում բնությանը: Ածխի թե՛ բաց, թե՛ ստորգետնյա շահագործման դեպքում, բնությունը զոհի դերում է հանդես գալիս։
Չնայած բոլոր բացասական հետևանքներին, ածխի պաշարները մարդուն կբավականացնեն ևս 400 տարի:
Նավթ։ Նավթը երկրի նստվածքային թաղանթում տարածված այրվող, յուղանման, յուրահատուկ հոտով հեղուկ է, կարևորագույն բնական հանածո, արժեքավոր բնական պաշար։
Տնտեսական տեսանկյունից կարելի է ասել, որ նավթը ամենակարևոր հանածոն է, քանի որ նավթից են ստանում տրանսպորտային անհրաժեշտ վառելիքի մեծ մասը, բացի այդ նավթից ստացվում են գյուղատնտեսական, արդյունաբերական, կենցաղի համար կարևորագույն քիմիկատները:
Էկոլոգիական առումով նավթը նույնպես վնասակար է և վտանգավոր: Նավթի պաշարները կարող են լինել թե՛ ցամաքի, և թե՛ ծովի տակ: Ուստի դրանց պաշարները յուրացնելը բարդ և վտանգավոր գործընթաց է:
Նավթը հիմնականում տեղափոխվում է երեք եղանակով՝ նավթամուղերով, երկաթուղով և նավերով: Դրանց ընթացքում խախտվում են էկոհամակարգերը և դրանց ստացումը երկրի ընդերքից կամ օվկիանոսի հատակից կարող է ճակատագրական ելք ունենալ թե՛ բուսական, և թե՛ կենդանական աշխարհի համար:
Ներկայումս նավթի պաշարները շատ քիչ են և խնայողաբար օգտագործելու դեպքում, նավթը մարդկությանը կբավականացնի մոտ 40 տարի:
Գազ։ Բնական գազը անհամ, անհոտ և անգույն գազային միացություն է՝ օգտակար հանածո, որն առաջացել է երկի ընդերքում անաերոբ պայմաններում:
Ի տարբերություն նախորդ երկու հանածոների՝ բնական գազը թե՛ տնտեսական, թե՛ էկոլոգիական առումով ամենավտանգավորն է և տարածվածը: Տնտեսության մեջ այն մեծ տարածությում ունի, օգտագործվում է մետաղամշակման մեջ, ծառայում է որպես վառելիք և այլն:
Խնայողաբար օգտագործելու դեպքում գազի պաշարները կբավականացնեն մոտ 50 տարի:
Դիտարկելով այս վառելիքային ռեսուրսները՝ կարող ենք ասել , որ երեքի դերն էլ մեծ է մեր կյանքում : Օրինակ ՝ նավթից ստանում են բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցներին անհրաժեշտ բենզին ու դիզելային վառելիք : Իհարկե մեծ վնաս է հասցվում բնությանը․ աղտոտվում է ջրային շերտը, եթե իհարկե նավթի պաշարները գտնվում են ծովի , օվկիանոսի հատակին : Եվ նավթի պաշարները անսպառ չեն , ուստի մի օր այն ավարտվելու է , չհաշված այն քանակությունը, որը կառաջանա հազարավոր տարիների ընթացքում : Ընդհանուր առմամբ, ի տարբերություն ածխի , նավթի արդյունահանումից ավելի շատ վնաս է հասցվում : Ածուխը որպես օգտակար հանածո ՝ ամենաէժան, ամենատարածվածն ու շրջակա միջավայրի համար ամենաանվտանգն է : Նրա վնասը հիմնականում կայանում է նրանում, որ ածուխը, այրվելով, աղտոտում է մթնոլորտը, ուստի վնաս է հասցվում նաև բնությանը , ածխի այրվելու հետևանքով մթնոլորտում ավելանում է ածխածնի քանակությունը ու նպաստում կլիմայի գլոբալ տաքացմանը և ջերմոցային էֆեկտի ուժեղացմանը : Իսկ բնական գազը հանածո վառելիքներից ամենամաքուր այրվողն է ու ամենահարմարն է օգտագործելու համար : Սկսել է մեծ տեմպերով տարածվել որպես ավտոմեքենաների համար վառելիք՝ իր էժան և էկոլոգիապես համեմատաբար ավելի մաքուր լինելու պատճառով: Բնական գազի այրման հետևանքով առաջանում է ածխաթթու գազ և ջրային գոլորշի , ընդ որում ավելի քիչ, քան նավթի, բենզինի այրման հետևանքով : Այս ամենից հետևություններ անելիս կարող ենք ասել , որ այս բոլոր 3 հանածոներն իրենց արդյունահանումից ու օգտագործումից թողնում են վնասներ ՝ մթնոլորտի , բնության , էկոհամակարգերի և այլ ոլորտների վրա՝ մեկն ավելի քիչ , մյուսն էլ համեմատաբար ավելի շատ :
Այսպիսով՝ եթե համեմատական անցկացնենք այս երեք հանածոների միջև, ապա կարելի է ասել, որ դրանք բոլորն էլ վտանագավոր են մարդկության համար, սակայն մեծ նշանակություն ունեն տնտեսության մեջ: Ածուխը աչքի է ընկնում իր էժանությամբ, նավթը՝ տնտեսական նպատակներով օգտագործվելու բազմազանությամբ, իսկ բնական գազը` էկոլոգիապես ավելի մաքուր լինելով:
Իհարկե, մարդկությունը պետք է ձգտի օգտագործել ավելի անվտանգ և անսպառ էներգակիրներ, հատկապես, եթե ունի այդպիսի հնարավորություն` օրինակ քամին, արևը, հոսող ջուրը և այլն: Իսկ ածխի, նավթի և բնական գազի օգտագործումը պետք է լինի խնայողաբար և հնարավորինս անվտանգ:
Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ 