Exprimer la quantité 2

Մթերային խանութում

Հաճախորդ: Ուրեմն ինձ պետք է… խոզապուխտ, Կոնտե պանիր, թարմ սերուցք, ձու, ջուր… Ողջույն, պարոն, ես կուզեի մի կտոր Կոմտե պանիր, խնդրում եմ:
Նպարավաճառ։ Խնդրեմ, պարոն, իսկ ուրիշ ի՞նչ կցանկանաք:
Հաճախորդ։ Նաև տվեք ինձ մի փոքրիկ աման թարմ սերուցքով և տասը ձու:
Նպարավաճառ: Ահա: Այդքա՞նը:
Հաճախորդ։ Ոչ, ինձ նաև պետք է չորս շերտ խոզապուխտ, խնդրում եմ: Եվ կցանկանայի նաև երկու շիշ ջուր:

À l’épicerie–Vocabulaire

Des produits de base-Հիմնական ապրանքներ

• le riz-բրինձ
• les pâtes-մակարոնեղեն
• le sucre-շաքար
• la farine-ալյուր
• la confiture-ջեմ
• le miel-մեղր
• les conserves-պահածոյացված ուտելիքներ
• la sauce tomate-տոմատի մածուկ
• la mayonnaise-մայոնեզ
• l’huile-ձեթ
• le vinaigre-քացախ
• le sel-աղ
• le poivre-պղպեղ
• l’eau minérale-հանքային ջուր
• le vin-գինի
• la bière-գարեջուր

Des produits frais-Թարմ ապրանքներ

• le jambon-խոզապուխտ
• le fromage-պանիր
• le lait-կաթ
• le beurr-կարագ
• les yaourts-մածուն
• la crème fraîche-թթվասեր
• les œufs-ձու
• les fruits-միրգ
• les légumes-բանջարեղեն

La viande-Մսեր

• le porc-խոզի միս
• le bœuf-տավարի միս
• l’agneau-գառան միս
• le veau-հորթի միս
• le poulet-հավի միս

Le poisson-Ձկներ

• le saumon-սաղմոն
• la truite-իշխան
• le thon-թունա

Ռեյ Բրեդբըրի-«Ֆարենհայթ 451»

Մեկնաբանություն և Վերլուծություն

Սյուժեից կարելի է հասկանալ, որ վեպի ընդհանուր թեման գրքերի դեմ շարժումն է, որը հեղինակը ներկայացրել է որպես մոտ ապագայի նկարագիր։ Գրքում այնպիսի յուրօրինակ ոճով ու վարպետությամբ են ներկայացված մարդկային անտարբերությունը, երբ մի ամուսնական զույգի սերն ադրեն վաղուց մտել է խորը թմբիրի մեջ, երբ մարդիկ առհասարակ միապաղաղ կյանք են վարում՝ ամեն օր գնում գործի, գործից գալիս տուն, իսկ նրանք, ովքեր չեն աշխատում՝ դիտում են հեռուստացույց, այն էլ մի սենյակում, որտեղ սենյակն ինքն է հենց հեռուստացույց՝ պատերին ամրացված մեծ էկրաններով։ Այդ հաղորդումների մեջ անգամ ամեն ինչ արված է, որ հեռուստադիտողը գոհ մնա դրանից։ Ամեն անգամ հեռուստադիտողի տրամադրությունն են հարցնում, նախընտրած թեման, որպեսզի դրան համապատասխան ամենաճիշտ հաղորդումը միացնեն տվյալ պահին։ Այդ գործընթացները կարող են ամեն օր շարունակվել ու շարունակվել, անընդհատ նույն բանը կարող է կրկնվել, սակայն ոչ ոք դա չի նկատում։ Ղեկավարությունը հոգ է տարել, որ ոչ ոք բողոքելու տեղ չունենա։ Այդ միանման հասարակության մեջ միայն հրկիզող Գայ Մոնթագն է մի օր նկատում այդ միօրինակությունը և օրեցօր սկսում խելագարվել դրանից։ Իր հանգստությունը նա գտնում է օրենքը խախտելով՝ գործի ժամանակ մի գիրք գողանալով ու ընթերցելով։

Բայց արդյո՞ք դա վեպի ընդհանուր գաղափարն էր, թե՞ այնուամենայնիվ ուրիշ իմաստ էլ է իր մեջ թաքցնում։ Հասկանանք՝ գրողի տեսանկյունից։ Շատերի կարծիքով վեպը քննադատում է ընդհանուր գրաքննությունը, սակայն ինքը Բրեդբերին հերքում էր դա. հարցազրույցներում նա ասում էր, որ «Ֆարենհայթը» պատմություն է նրա մասին, թե ինչպես է հեռուստատեսությունը անհետաքրքիր դարձնում գրքի ընթերցանությունը։ Գրողը լուրջ մտահոգություն ուներ այս հարցի հետ կապված։ Հեռուստատեսության մասին նա ասում էր, որ այն «տալիս է ձեզ Նապոլեոնի տարեթվերը, բայց չի ասում, թե ով է նա եղել»։ Բրեդբերին համարում էր, որ հեռուստատեսությունը չափազանց շատ ավելորդ ինֆորմացիա է տալիս մարդուն։ 1951 թվականին Ռիչարդ Մեթսոնին ուղղված նամակում հեղինակը գրում է նաև ռադիոյի վնասի մասին. այն դարձնում է մարդկանց «արագորեն կարդացող», ինչը նրանց համար գրեթե անհնար է դարձնում պարզապես նստելը և խորասուզվելը գրքի մեջ։

Նրանում, որ հեռուստատեսությունը ճնշեց գրականությանը, Բրեդբերին մեղադրում է ոչ թե կառավարությանը, այլ ժողովրդին։ Ըստ վեպի՝ գրքերի արգելմանը հանգեցնում են քաղաքական կոռեկտությունը և հասարակության բազմազանությունը։ Այնուամենայնիվ Բրեդբերին հայտնի դարձավ, որովհետև նրա ստեղծագործությունները հաղորդվում էին հեռուստատեսությամբ։

Կա նաև կարծիք, որ վեպն արտածում է այն ժամանակաշրջանը, որում ստեղծվել է։ Սկսվում էր Սառը պատերազմը, ԽՍՀՄ-ում տիրում էր ստալինյան ռեժիմը, իսկ ԱՄՆ-ում ծագում էր Մաքքարթիզմը։

Այնուամենայնիվ, ինչ էլ, որ գրողն արտահայտած լինի, գիրքն ընթերցելուց ակամա քո մեջ վախ է արթնանում՝ ապագայի նույնպիսի հեռանկարի մասին կանխազգալով։ Բայց մի՞թե կգա մի օր, երբ օրենքը խախտելու համար կկոտրեն տան դուռը, կներխուժեն և կհրկիզեն թաքստոցներում պահված բոլոր գրքերը։ Մի՞թե մի օր կձևավորվի այնպիսի հասարակություն, որտեղ կառավարությունը մարդկանց ուղեղներն այնպես “կլվա”, որ մարդիկ կհավատան այդ իրականությանը՝ ավելի պարզ ու նախընտրելի։

Արդյո՞ք մի օր մարդիկ կդադարեն կյանքի էության մասին մտածելուց, կհոգնեն դրա մասին անվերջ բանավեճերից ու հետազոտություններից և պարզապես կհավատան այն իրականությանը, որը վերնախավն է առաջարկում։ Կարծում եմ՝ այդ պատկերն ամբողջությամբ չի արտահայտվի։ Բայց այն, ինչ մենք այսօր թեկուզ ունենք, որոշ չափով արտացոլում է «Ֆարենհայթը»-ի պատկերը։ Երբ մարդիկ այնքան են սովոր հեռուստացույց դիտել, տարբեր սոց․ ցանցերում փոքրիկ գրառումներ անել, որ արդեն վարժված են հենց այդպիսի փոքրածավալ տեքստեր կարդալուն։ Շատերն ուղղակի վախենում են գրքի չափերից, վախենում են սկսել ընթերցել, խուսափում են ընթերցելուց, մինչև անգամ սոց․ ցանցերում փոքրիկ գրառումներ ընթերցելն իրենց համար դառնում է մեծ հոգս։ Բայց իհարկե, ինպես մեր վեպում, այնպես էլ իրականության մեջ, կգտնվեն հաստատ Գայ Մոնթագի պես շատ-շատերը, ովքեր կփորձեն փախչել իրականությունից և, ինչպես վեպի վերջում՝ կգտնեն իրենց նմաններին, կհեռանան օրեցօր անկում ապրող հասարակությունից և հեռվից, նայելով հասարակության կործանմանը, հուսահատ կգնան իրենց նմաններին որոնելու։ Բայց շատերն էլ կգերադասեն դառնալ ղեկավարության մասնիկը և լինելով շրջապատից խելացի՝ կդառնան այդ թերզարգացած հանրության ղեկավարը և կշարունակեն սնուցել նրանց՝ իրենց նախընտրած իրականությամբ․․․

Climate and extreme weather

The climate indeed has become extreme lately. Take our country, for example, we can see that especially this year, something unbelievable happened in our country. After the end of the winter, the real winter began, and after the end of the summer, the real summer began. I mean, it had become colder in spring, and hotter in autumn. We even had snow in April, which we didn’t have in winter that usually.

All these events prove that something’s wrong with the climate lately. But what can we do about it? Can people control that? Well, people did cause the climate to change, can they do backwards. I think, there are many ways to influence on the climate.

Mostly, these changes are the result of the industrial work of people. In the last decades, the world’s industry has developed to a very large extent, many factories, mechanisms, machines that we use in our everyday life, cause the depletion of the ozone layer.

Maybe we can find alternatives to all of that, for example, there are many alternative ways to get energy and electricity. I know that we can’t fully get rid of our traditional ways, but we can partly use the newest, alternative ways, letting the ozone layer recover.

Scientist have been trying to artificially have an influence on the climate. Maybe try that now and don’t let the crops, animals and other things suffer from the climate change. Maybe start a project where people can use artificial power and change the weather in the farms or other places.

I think those are solutions that can help the environment survive this kind of extreme weather and climate change. I hope that soon the population will wake up and understand what they’re doing to us all and try to solve that situation before it gets worse.

Ռեյ Բրեդբըրի-«Ֆարենհայթ 451»

Ես չէի փորձում գուշակել ապագան։ Ես փորձում էի այն կանխել։

Ռեյ Բրեդբըրին վեպի մասին

Այսպես է ասել հանրահայտ գիտաֆանտաստ գրող Ռեյ Բրեդբըրին իր հայտնի «Ֆարենհայթ 451» վեպի մասին։ Նրա գրած այդ վեպի ընթերցումն մտածողությանս մեջ որոշակի բաներ փոխեց։ Իրոք, այդ փոքր՝ ընդամենը 200 էջանոց գիրքն այնքան իմաստ է իր մեջ պարունակում, որ ընթերցելու ընթացքում շատ անգամ է մտածելու տեղիք տալիս։ Այժմ հասկանանք, թե գրողն ինքը ինչ է ուզեցել հայտնել մեզ իրականում։

Գրողի կենսագրությունը

Ռեյ Դուգլաս Բրեդբըրին ծնվել է 1920 թ․ օգոստոսի 22-ին ԱՄՆ-ի Իլինոյս նահանգում։ Ամերիկացի հեղինակը հայտնի է իր բարձր երևակայությամբ կարճ պատմվածքներով և վեպերով, որոնք միախառնում են բանաստեղծական ոճը, մանկության կարոտը, սոցիալական քննադատությունը և փախած տեխնոլոգիայի վտանգների գիտակցումը:

Վաղ կյանք

Մանուկ հասակում Բրեդբըրին սիրում էր սարսափ ֆիլմեր, ինչպիսին է Օպերայի ուրվականը (1925); Ֆրենկ Բաումի և Էդգար Ռայս Բերոուզի գրքերը և առաջին գիտաֆանտաստիկ ամսագիրը՝ Amazing Stories։ Բրեդբըրին հաճախ պատմում էր 1932 թվականին կառնավալային հրաշագործի՝ պարոն Էլեկտրիկոյի հետ հանդիպման մասին՝ որպես նկատելի ազդեցություն: Ստատիկ էլեկտրականությամբ օժտված պարոն Էլեկտրիկոն դիպավ երիտասարդ Բրեդբըրիի քթին և ասաց. «Ապրիր հավերժ»: Հաջորդ օրը Բրեդբըրին վերադարձավ կառնավալ՝ խնդրելու պարոն Էլեկտրիկոյի խորհուրդը կախարդական հնարքի վերաբերյալ։ Այն բանից հետո, երբ պարոն Էլեկտրիկոն նրան ներկայացրեց կառնավալի մյուս կատարողներին, նա ասաց Բրեդբըրիին, որ նա իր լավագույն ընկերոջ ռեինկառնացիան է, ով մահացել է Առաջին համաշխարհային պատերազմում: Բրեդբըրին ավելի ուշ գրեց. «Մի քանի օր անց ես սկսեցի գրել լրիվ դրույքով: Այդ օրվանից ես գրել եմ իմ կյանքի յուրաքանչյուր օրը»։

Ֆարենհայթ 451

Բրեդբըրիի հաջորդ վեպը՝ Ֆարենհայթ 451-ը (1953), համարվում է նրա ամենամեծ ստեղծագործությունը։ Ապագա հասարակության մեջ, որտեղ գրքերն արգելված են, Գայ Մոնթագը՝ «հրշեջը», որի գործը գրքերն այրելն է, վերցնում է գիրքը և հրապուրվում կարդալով։ Ֆարենհայթ 451-ը ճանաչվել է իր հակագրաքննության թեմաներով և գրականության պաշտպանությամբ էլեկտրոնային լրատվամիջոցների ոտնձգություններից: 1966 թվականին թողարկվել է գրքի հանրահայտ կինոադապտացիան։

Վեպի գաղափարը հիմնված է Բրեդբերիի «Bright Phoenix» (1947) պատմվածքի վրա։ Բրեդբերին, չունենալով իր սեփական գրասենյակը, գրել է վեպի ձեռագիրը հանրային գրադարանում վարձակալած գրամեքենայով, որի համար վճարում էր ժամում 9.8 ցենտ։ Առաջին անգամ «Ֆարենհայթի» կրճատված տարբերակը (մոտ 25000 բառ) հրատարակվեց Galaxy Science Fiction ամսագրում 1951 թվականին «Հրշեջը» անվան տակ։ Վեպի լրիվ տարբերակը (երկու անգամ ավելի երկար քան «Հրշեջը») հրատարակեց Ballantine Books հրատարակչությունը 1953 թ.-ին։ Հաջորդ տարվա մարտին, ապրիլին ու մայիսին հրատարակվել է մաս-մաս Փլեյբոյ ամսագրում։

Բացի «Հրշեջը» պատմվածքից, վեպի շարադրման համար հիմք է հանդիսացել նաև «Հետիոտնը» ստեղծագործությունը։

Ballantine Books հրատարակչությունը վեպը գրաքննության ենթարկեց։ 1967 թվականին գրքի կրճատված տարբերակը հրատարակվում էր միջնակարգ դպրոցների համար։ Այս տարբերակում ջնջվել էին, որոշ հայհոյանքներ («hell», «damn» գրողը, գրողը տանի) հեռացվել էին աբորտների հիշատակումը, ինչպես նաև փոփոխվել էին մոտ 75 հատվածներ։ Այդ փոփոխություններն աննկատ էին մնացել, քանի որ պատանի ընթերցողները չէին տեսել վեպի բնօրինակը։ 1973 թվականին հրատարակչությունը որոշեց վաճառել միայն կրճատված տարբերակը, այն հրատարակվում էր մինչև 1979 թվականը։ Միայն այդ ժամանակ Բրեդբերին իմացավ, որ իր գիրքը կրճատված է վաճառվում, և նա պահանջեց հրատարակչությունից լրիվ տարբերակը հրատարակել։ Հրատարակչությունը կատարեց գրողի պահանջը 1980 թվականին։

Սյուժե

Մոտ ապագայում աշխարհում հաստատվում է տոտալիտար ռեժիմ, որն արգելում է բոլոր գրքերը սպառողական մտածելակերպը ամրացնելու նպատակով։ Արգելված գրքերը ենթակա են այրման։ Այդ աշխատանքով զբաղվում են հրշեջները՝ մտնելով օրենքը խախտողների տուն և այնտեղ այրելով ամեն ինչ։

Գրքի գլխավոր հերոսը՝ հրշեջ Գայ Մոնթագը, համոզված է, որ օգուտ է բերում մարդկությանը, սակայն մի օր աշխատանքից տուն վերադառնալիս նա հանդիպում է Քլարիս Մըքլելըն անունով աղջկա, որի հետ զրույցները մի քանի այլ գործոնների հետ միասին ստիպում են Գային վերանայել իր կարծիքը հասարակության մասին։ Շուտով նա ինքն է սկսում գրքեր կարդալ և համարվում է օրենքից դուրս։

Մեջբերումներ

• Մենք ապրում ենք մի դարաշրջանում, երբ մարդիկ այլևս արժեք չունեն։ Մեր օրերում մարդը թղթե անձեռոցիկ է. մաքրիր քիթդ, ճմռթիր, դեն նետիր, վերցրու նորը, մաքրիր քիթդ, ճմռթիր, շպրտիր… Մարդիկ չունեն իրենց դեմքը։
• Նրան հետաքրքրում էր ոչ թե այն, թե ինչպես է արվում ինչ-որ բան, այլ թե ինչու և ինչի համար։ Իսկ նման հետաքրքրասիրությունը վտանգավոր է։
• Մենք ամեն ինչ ունենք երջանիկ լինելու համար, բայց դժբախտ ենք։
• Կրակը հավերժական շարժում է. այն ինչ մարդը մշտապես ձգտել է գտնել, բայց այդպես էլ չի գտել… այնուամենայնիվ ի՞նչ բան է կրակը։ Գաղտնիք։ Առեղծված։ Գիտնականներն ինչ-որ բան են շաղակրատում շփման և մոլեկուլների մասին, բայց նրանք ըստ էության ոչինչ չգիտեն։ Իսկ կրակի հիմնական հմայքն այն է, որ ոչնչացնում է պատասխանատվությունը և հետևանքները։
• Արևն այրում է ամեն օր, նա այրում է ժամանակը… Ժամանակն այրում է տարիները և մարդկանց։
• Մի սպասեք փրկության ինչ-որ մեկից՝ լինի մարդուց, մեքենայից, թե գրադարանից։ Ինքներդ ստեղծեք այն, ինչը կարող է փրկել աշխարհը, և, եթե խեղդվեք ճանապարհին, ապա գոնե կիմանաք, որ լողում էիք դեպի ափը։
• Կարևոր չէ, թե ինչ ես անում, կարևոր է, որ այն ամենը, ինչին ձեռք ես զարնում՝ ձևափոխվի, նախկինից տարբեր ձև ստանա, որ նրա մեջ քեզանից մի մասնիկ մնա։
• Աչքերդ լայն բաց արա, ապրիր այնպես անհագորեն, ասես տասը վայրկյանից պետք է մահանաս։ Ձգտիր ընկալել աշխարհը։
• Ամենից առաջ հայելիների գործարան պետք է կառուցել և առաջիկայում հայելիներ արտադրել, միմիայն հայելիներ, որ նրանց մեջ մարդկությունը կարողանա մի լավ զննել իրեն…

Մեկնաբանություն և Վերլուծություն

Սյուժեից կարելի է հասկանալ, որ վեպի ընդհանուր թեման գրքերի դեմ շարժումն է, որը հեղինակը ներկայացրել է որպես մոտ ապագայի նկարագիր։ Գրքում այնպիսի յուրօրինակ ոճով ու վարպետությամբ են ներկայացված մարդկային անտարբերությունը, երբ մի ամուսնական զույգի սերն ադրեն վաղուց մտել է խորը թմբիրի մեջ, երբ մարդիկ առհասարակ միապաղաղ կյանք են վարում՝ ամեն օր գնում գործի, գործից գալիս տուն, իսկ նրանք, ովքեր չեն աշխատում՝ դիտում են հեռուստացույց, այն էլ մի սենյակում, որտեղ սենյակն ինքն է հենց հեռուստացույց՝ պատերին ամրացված մեծ էկրաններով։ Այդ հաղորդումների մեջ անգամ ամեն ինչ արված է, որ հեռուստադիտողը գոհ մնա դրանից։ Ամեն անգամ հեռուստադիտողի տրամադրությունն են հարցնում, նախընտրած թեման, որպեսզի դրան համապատասխան ամենաճիշտ հաղորդումը միացնեն տվյալ պահին։ Այդ գործընթացները կարող են ամեն օր շարունակվել ու շարունակվել, անընդհատ նույն բանը կարող է կրկնվել, սակայն ոչ ոք դա չի նկատում։ Ղեկավարությունը հոգ է տարել, որ ոչ ոք բողոքելու տեղ չունենա։ Այդ միանման հասարակության մեջ միայն հրկիզող Գայ Մոնթագն է մի օր նկատում այդ միօրինակությունը և օրեցօր սկսում խելագարվել դրանից։ Իր հանգստությունը նա գտնում է օրենքը խախտելով՝ գործի ժամանակ մի գիրք գողանալով ու ընթերցելով։

Բայց արդյո՞ք դա վեպի ընդհանուր գաղափարն էր, թե՞ այնուամենայնիվ ուրիշ իմաստ էլ է իր մեջ թաքցնում։ Հասկանանք՝ գրողի տեսանկյունից։ Շատերի կարծիքով վեպը քննադատում է ընդհանուր գրաքննությունը, սակայն ինքը Բրեդբերին հերքում էր դա. հարցազրույցներում նա ասում էր, որ «Ֆարենհայթը» պատմություն է նրա մասին, թե ինչպես է հեռուստատեսությունը անհետաքրքիր դարձնում գրքի ընթերցանությունը։ Գրողը լուրջ մտահոգություն ուներ այս հարցի հետ կապված։ Հեռուստատեսության մասին նա ասում էր, որ այն «տալիս է ձեզ Նապոլեոնի տարեթվերը, բայց չի ասում, թե ով է նա եղել»։ Բրեդբերին համարում էր, որ հեռուստատեսությունը չափազանց շատ ավելորդ ինֆորմացիա է տալիս մարդուն։ 1951 թվականին Ռիչարդ Մեթսոնին ուղղված նամակում հեղինակը գրում է նաև ռադիոյի վնասի մասին. այն դարձնում է մարդկանց «արագորեն կարդացող», ինչը նրանց համար գրեթե անհնար է դարձնում պարզապես նստելը և խորասուզվելը գրքի մեջ։

Նրանում, որ հեռուստատեսությունը ճնշեց գրականությանը, Բրեդբերին մեղադրում է ոչ թե կառավարությանը, այլ ժողովրդին։ Ըստ վեպի՝ գրքերի արգելմանը հանգեցնում են քաղաքական կոռեկտությունը և հասարակության բազմազանությունը։ Այնուամենայնիվ Բրեդբերին հայտնի դարձավ, որովհետև նրա ստեղծագործությունները հաղորդվում էին հեռուստատեսությամբ։

Կա նաև կարծիք, որ վեպն արտածում է այն ժամանակաշրջանը, որում ստեղծվել է։ Սկսվում էր Սառը պատերազմը, ԽՍՀՄ-ում տիրում էր ստալինյան ռեժիմը, իսկ ԱՄՆ-ում ծագում էր Մաքքարթիզմը։

Այնուամենայնիվ, ինչ էլ, որ գրողն արտահայտած լինի, գիրքն ընթերցելուց ակամա քո մեջ վախ է արթնանում՝ ապագայի նույնպիսի հեռանկարի մասին կանխազգալով։ Բայց մի՞թե կգա մի օր, երբ օրենքը խախտելու համար կկոտրեն տան դուռը, կներխուժեն և կհրկիզեն թաքստոցներում պահված բոլոր գրքերը։ Մի՞թե մի օր կձևավորվի այնպիսի հասարակություն, որտեղ կառավարությունը մարդկանց ուղեղներն այնպես “կլվա”, որ մարդիկ կհավատան այդ իրականությանը՝ ավելի պարզ ու նախընտրելի։

Արդյո՞ք մի օր մարդիկ կդադարեն կյանքի էության մասին մտածելուց, կհոգնեն դրա մասին անվերջ բանավեճերից ու հետազոտություններից և պարզապես կհավատան այն իրականությանը, որը վերնախավն է առաջարկում։ Կարծում եմ՝ այդ պատկերն ամբողջությամբ չի արտահայտվի։ Բայց այն, ինչ մենք այսօր թեկուզ ունենք, որոշ չափով արտացոլում է «Ֆարենհայթը»-ի պատկերը։ Երբ մարդիկ այնքան են սովոր հեռուստացույց դիտել, տարբեր սոց․ ցանցերում փոքրիկ գրառումներ անել, որ արդեն վարժված են հենց այդպիսի փոքրածավալ տեքստեր կարդալուն։ Շատերն ուղղակի վախենում են գրքի չափերից, վախենում են սկսել ընթերցել, խուսափում են ընթերցելուց, մինչև անգամ սոց․ ցանցերում փոքրիկ գրառումներ ընթերցելն իրենց համար դառնում է մեծ հոգս։ Բայց իհարկե, ինպես մեր վեպում, այնպես էլ իրականության մեջ, կգտնվեն հաստատ Գայ Մոնթագի պես շատ-շատերը, ովքեր կփորձեն փախչել իրականությունից և, ինչպես վեպի վերջում՝ կգտնեն իրենց նմաններին, կհեռանան օրեցօր անկում ապրող հասարակությունից և հեռվից, նայելով հասարակության կործանմանը, հուսահատ կգնան իրենց նմաններին որոնելու։ Բայց շատերն էլ կգերադասեն դառնալ ղեկավարության մասնիկը և լինելով շրջապատից խելացի՝ կդառնան այդ թերզարգացած հանրության ղեկավարը և կշարունակեն սնուցել նրանց՝ իրենց նախընտրած իրականությամբ․․․

Հետազոտություն՝ Աշոտ Ոսկանյանի հետ հանդիպմանն ընդառաջ

Աշոտ Ոսկանյանի մասին

Փիլիսոփայության գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աշոտ Ոսկանյանը ծնվել է 1949թ. ապրիլի 24-ին Երևանում։ Ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը` փիլիսոփայի որակավորմամբ, իսկ 1972-1975թթ․ սովորել է ԵՊՀ ասպիրանտուրայում։

Աշխատանքային գործունեություն

• 1976-1977թթ․ դասավանդել է Բրյուսովի անվ. մանկավարժական ինստիտուտում։
• 1977-1990թթ․ դասավանդել է ԵՊՀ-ում:
• Եղել է ՀՀ ԳԽ մանդատային և էթիկայի հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ:
• Առաջին անկախ խորհրդարանի՝ ՀՀ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր և Նախագահության անդամ, հետագայում՝ ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր։
• 1990-1995թթ․ ՀՀ Սահմանադրական հանձնաժողովի անդամ և Ազգային Եկեղեցական ժողովի պատվիրակ։
• 1995 -1997թթ․ Սլովակիայում և Ավստրիայում ՀՀ դեսպան ԵԱՀԿ –ում և ՄԱԿ-ի Վիեննայում տեղակայված կազմակերպություններում ՀՀ մշտական ներկայացուցիչ
• 1996-1997թթ․Չեխիայում ՀՀ դեսպան
• 1997-2001թթ․ Գերմանիայում ՀՀ դեսպան
• 2002-2017թթ․ մի շարք պաշտոններ է վարել ՀՀ ԱԳՆ-ում
• 2007-2010թթ․ Վիեննայում ՀՀ դեսպանության Պրահայի գրասենյակի ղեկավար
• 2010-2017թթ․ ՀՀ ԱԳՆ Ասիայի, Օվկիանայի և Աֆրիկայի վարչության պետ

Այլ գործունեություն

Ավելի քան հիսուն գիտական՝ հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, անգլերեն և ֆրանսերեն հրապարակումների հեղինակ է, որոնց թվում՝ «Հասկացման անխուսափելիությունը. Դրվագներ փիլիսոփայական հերմենևտիկայի և կազմաքանդման պատմությունից» (Եր., 2015) և «Չարենցի ժամանակը (Ոգու մասին)» (Եր., 2017) մենագրությունները։

1993-ին հիմնադրել է Հումանիտար հետազոտությունների հայկական կենտրոնը (ՀՀՀԿ), որի նախագահն է մինչ այժմ։ ՀՀՀԿ երկու տարեգրքերի՝ «Ինքնություն» (Եր., 1995) և «Հայաստանը Եվրոպայի ճանապարհին. Ինքնություն – 2» (Եր., 2005) կազմողն է և գլխավոր խմբագիրը։

Փիլիսոփայության գծով քսան տեսադասախոսություններից բաղկացած  դասընթացի հեղինակ է (ցուցադրված է Boon.TV համացանցային հարթակում):

• 

• 

Մեկնաբանություն և Վերլուծություն

Փիլիսոփայության դոկտոր, դոցենտ Աշոտ Ոսկանյանի հետ հանդիպմանն ընդառաջ, ծանոթացա նրա կյանքին, գործունեությանը և իհարկե մի քանի հարցազրույցներ և հոդվածների ուսումնասիրության արդյունքում որոշակի առումով ծանոթացա Աշոտ Ոսկանյանի ու նրա գաղափարների հետ։

Բուն թեման պատմությունն էր և դրա ազդեցությունը ներկայիս հանրության վրա։ Ինձ՝ որպես պատմություն սիրող ու դրանով բավականին հետաքրքրվող մարդ, հաճելի էր լսել ու հասկանալ նրա կողմից այդ թեմայի շուրջ արված մեկնաբանությունները, բացատրություններն ու վերլուծությունները։

Հատկապես ուշադրությունս գրավեց մի հարցադրում․ արդյո՞ք պետք է կառչել մեր անցյալից և մեր պատմությունից։ Սա մի հարց է, որ ես բազմիցս եմ տալիս ինքս ինձ, մանավանդ, երբ գտնվում եմ մի երկրում, որտեղ ազգն իր պատմությանը շատ ամուր է կպած, միշտ անցյալի օրինակով է առաջ շարժվում և միշտ անցյալն է հիշում՝ իր ազգի մասին խոսելիս։ Հետաքրքիր էր լսել պարոն Ոսկանյանի բացատրությունն այս հարցի շուրջ, ըստ որի պատմությունը կարող է և՛ սովորեցնել, և՛ ոչ, նայած թե որ տեսանկյունից են դրա նայում։ Շատ հաճախ պատմությունը կրկնվում է և պետք է որոշակի փորձ ունենալ պատմության ինչ-ինչ դրվագներ ուսումնասիրելուց հետո, որ կարողանաս կանխել գալիք վտանգը։ Սակայն չպետք է անձնուրաց տրվել այդ հաղթական դրվագներին՝ առանց դրանք ամեն տեսանկյունից ուսումնասիրելու և իրական իրադարձությունը պարզելու։ Շատ սխալ է նաև կենտրոնանալ միայն պատմության լավ էջերի վրա։ Չէ՞ որ մեզ այդ վատ էջերն էլ են պետք՝ լիարժեք մտածողություն կազմելու համար։ Մենք շատ դրվագներ բաց ենք թողնում պատմությունից՝ առանց հասկանալու, որ ներկայիս մի շարք սովորություններ գալիս են հենց այդ ժամանակներից և կապված են դրանց հետ։

Այս թեմայով հաջորդ մեկնաբանությունը, որ ինձ դուր եկավ՝ այն էր, որ պետք է սովորել վարել քննադատություն, բանավեճ տվյալ թեմայի շուրջ։ Սա հատկապես կարևոր է մեզ համար, որովհետև շատերն են մերժում դիմացինին, անտեսում նրան, որպեսզի ուղղակիորեն բանավեճի չմտնեն դիմացինի հետ։ Շատ ճիշտ էր պարոն Ոսկանյանի այն հիշատակումը, որ մարդիկ գերադասում են մոռանալ, մերժել դիմացինին ամբողջովինա, քան երկու կարծիքների շուրջ բանավիճել՝ հասկանալու ամեն մեկի կարծիքի թուլությունը, կամ ճշմարտացիությունը։

Եվ կուզեի նշել ևս մի բան, որ տպավորեց ինձ։ Խոսքը սխալ քարտեզի և քարտեզի բացակայության մասին է, այդ երկու իրավիճակների տարբերությունը․ ո՞րն է ավելի լավ և ո՞րն է գերադասելի։ Ինչպես նաև նախապաշարմունքի և մարդու նախապատրաստման մասին խոսք գնաց։ Նախ և առաջ մարդը յուրաքանչյուր իրավիճակում պետք է մարզված և պատրաստված լինի։ Մեր քաոսային ժամանակներում առավել ևս, եթե չի ուզում առանց քարտեզի անվերջ թափառել լաբիրինթոսում կամ ջունգլիներում՝ չկարողանալով ելք գտնել այդ դժբախտ իրականությունից։ Եվ իհարկե, սխալ քարտեզը հենց մարդու նախապաշարմունքն է, իր պատրաստած պաշարները՝ այդպիսի մի օրվա համար։ Նա պետք է օգտագործի դրանք, պետք է սխալի վրա իր ճիշտը կառուցի և գտնի ելքը, իր մարզվածությամբ ու պաշարած գիտելիքով պետք է գտնի իր համար ճիշտ ուղին և փրկվի իրականության կապանքներից։

Եվ դա բոլորովին բնական է, երբ մարդը կառչում է իր անցած ուղուց, և դժվար է լինում դրանից հետո կառուցել նորը, անցնել նոր ճանապարհով, քանի որ անցյալի փորձը, գիտելիքն ու ուղին քեզ հետապնդելու են, քաշեն դեպի իրենց։ Այս ամենում կարևորը ճիշտ դասեր քաղելն է։ Երբ կյանքը քեզ մի փորձության մեջ է գցում, փորձիր դրանից միայն լավը քեզ հետ տանել, քո փորձը, վաստակածդ գիտելիքը, ինչը կարող է քեզ ապագայում կրկին պետք գալ։

Եվ վերջում ասեմ, որ նախքան հանդիպումն արդեն բավականին բան իմացա թեմայի շուրջ և նաև ուրախ եմ, որ կարողացա ծավալուն վերլուծություն գրել։ Նշանակում է, որ ուսումնասիրություններս տվել են իրենց արդյունքը և գոնե մի բան փոխել իմ մեջ։ Վստահ եմ՝ հանդիպումից հետո մտածողությանս մեջ շատ բաներ կվերաձևավորվեն և կունենան նոր պատկերացումներ ու բացատրություններ։

Եթե ես լինեի Կրթության նախարար

Կրթությունը ամենահզոր զենքն է, որը դու կարող ես օգտագործել աշխարհը փոխելու համար։

Նելսոն Մանդելա

Կրթությունն իրոք շատ հզոր զենք է։ Զենք, որը մեզ հետ է դեռ մանկությունից և մինչև կյանքի վերջ մեզ բաց չի թողնում։ Ով կարողանում է ճիշտ բռնել այդ զենքը, ճիշտ օգտագործել այն, միշտ խփում է նշանակետին։ Իսկ ով ուղղակի պարծենալու համար է այն պահում, կարող է և մի օր կորցնել։

Ինչևէ, մեր ժամանակներում կրթությունը հատկապես Հայաստանում է կարևոր դեր խաղում։ Այն հիմա շատ ավելին է Հայաստանի համար, քան կարծում ենք։ Սակայն կրթությունը բավականին թերագնահատված է մեր երկրում, ինչն արդյունք է ավելի քան 30 տարվա կրթական ծրագրի անփոփոխ մնալուն։

Եվ լինել այդ համակարգի ղեկավարն ու գլուխը՝ շատ բարդ ու պատասխանատու, երբեմն նաև անշնորհակալ գործ է։ Իրականում, դա երևի ամենապատասխանատու պաշտոնն է, որ մարդ կարող է ունենալ։ Մարդ պետք է գիտակցի, որ ուղղակիորեն իրենից է կախված երկրի ապագան, գալիք սերնդի զարգացման բարձր մակարդակը։ Այսպիսով, նախքան կրթության նախարար դառնալը մարդ պետք է ունենա լիարժեք պատրաստվածություն, կյանքի փորձառություն, ինքնավստահ ու տոկուն բնավորություն և իհարկե արդյունավետ ծրագիր՝ կրթական ոլորտում հեղափոխություն անելու համար։

Ես ինքս դեռևս չունեմ հավակնություններ՝ այդ պաշտոնը զբաղեցնելու, սակայն կուզեի նշել մի քանի կարևոր կետեր, որոնք իմ կարծիքով բավականին կբարելավեն Հայաստանում կրթական համակարգը։

Մենք ներկայումս ունենք մանկավարժների, դասավանդողների օրեցօր սրացող խնդիր։ Ըստ ստատիստիկայի, տարեցտարի պակասում է երկրում դասավանդողների քանակը։ Հասկանանք, թե դա ինչից է գալիս։ Ամենաառաջին խնդիրը երևի թե ցածր աշխատավարձն է։ Ես միշտ ասել եմ, որ ուսուցիչը երկրի կարևորագույն, ամենապատասխանատու, սակայն ամենաանշնորհակալ ու չգնահատված գործն է։ Ես փոխել եմ ավելի քան չորս դպրոց և հասցրել եմ ճանաչել մի շարք մանկավարժների, որոնցից յուրաքանչյուրը, ճիշտ է, ուներ իր անհատական ուսուցման մեթոդը, սակայն դա այնքան արդյունավետ էր և ներգործող, որ իրոք մեծ ազդեցություն ունի գալիք սերնդի կայացման վրա։ Եվ այդ ամենը գնահատել շատ ցածր, մինիմում անարդարություն ու անարգանք է ոլորտի մասնագետի հանդեպ։ Չնայած երկրի բյուջեի սղությանը, պետք է դրանից մեծ բաժին հատկացվի դասավանդողների աշխատավարձի բարձրացման համար, հակառակ դեպքում կկորցնենք նաև այն, ինչ այժմ մեզ մնացել է։

Ունենք շատ լուրջ խնդիր՝ կրթական ծրագրի լիարժեքության ու կատարյալության։ Դա հատկապես տեսանելի է երկրի ավագ դպրոցներում, որտեղ կրթությունը մեծամասամբ բարձիթողի վիճակում է։ Այս ամենը գալիս է դեռևս անկախության տարիներից, երբ կրթական համակարգը նոր-նոր էր ձևավորվում։ Հայաստանը որդեգրեց 12-ամյա կրթական համակարգը՝ առանց մանրակրկտորեն ուսումնասիրելու ու մշակելու լիարժեք ուսուցման ծրագիր՝ այդ երեք տարվա համար։ Արդյունքում ունենք այն, ինչ ունենք։ Ավագ դպրոցները հանրության կողմից ամենաանտեսված կրթական կառույցներն են, իսկ ներկայումս աշակերտները գերադասում են հաճախել քոլեջներ, որպեսզի գոնե անիմաստ չվատնեն այդ երեք տարիները։ Ռացիոնալ լուծումներից մեկը ավագ դպրոցների կրթական ծրագրի զրոյից վերամշակումն է։ Ճիշտ է, գործընթացի երկարատևության արդյունքում կտուժի այս և եկող մի քանի տարիների աշակերտությունը, բայց գոնե գալիք սերնդի համար լիովին մշակված ծրագիր կունենանք։

Կա մի նախագիծ, ըստ որի գալիք տարվանից դպրոցներից յուրաքանչյուրը մտնելու է համապատասխան վարչական շրջանի կառույցի ենթակայության տակ և համայնքային կառույցն ինքն է հոգալու դպրոցի կարիքներն ու ծախսերը։ Սահմանափակվելու են տնօրենի լիազորությունները և համայնքապետն անուղղակիորեն միջամտելու է դպրոցի գործերին։ Դա ունի և՛ իր լավ կողմը, և՛ վատ։ Լավ է, քանի որ այդ դեպքում բոլոր դպրոցները կունենան հավասար եկամուտ պետական կառույցներից և ավելի քիչ սովորողներ ունեցող դպրոցները ևս կունենան բավարար կապիտալ՝ զարգանալու համար։ Վատն այն է, որ դպրոցն ավելի խորն է արմատանում պետական կառույցներ։ Սակայն դեռևս հստակ չենք կարող ասել՝ վա՞տ է այն, թե՞ ոչ, մինչև նախագիծն ուժի մեջ չմտնի։

Մեր ժամանակներում շատ լուրջ խնդիր է նաև համապատասխանաբար ներկա և անցյալ սերնդի աշակերտ-ուսուցիչ փոխհարաբերությունները։ բազմիցս լինելով այդ հարաբերությունների սրացման կենտրոնում՝ որպես ականատես և դրա վատ հետևանքների կրող, կարող եմ վստահ ասել, որ այդ հարաբերությունների սրացումն ու լարումը կարող է աշակերտին տանել մինչև տվյալ առարկայի անտեսում, ատելություն դրա հանդեպ կամ չսովորելու բուռն ցանկություն։ Շատ անգամներ այդ լարվածությունը առաջանում է հենց սերնդային բախման արդյունքում, երբ երկու՝ իրարից բոլորովին տարբեր մտածելակերպով մարդիկ բախվում են իրենց մենթալիտետի տարբերության պատճառով։ Այդ ամենը բերում է փոխադարձ ատելության և ոչինչ դրանից հետո արդյունավետ չի կարող լինել աշակերտի կրթման գործում։ Ասածս կարող է մի փոքր վիրավորական հնչել, բայց միգուցե ազատե՞նք համակարգը “իրենց դարն ապրած” մանկավարժներից և դաշտի համար պատրաստենք ժամանակակից, առաջադեմ գաղափարներով լի մանկավարժների։ Այլ լուծում չկա, չենք կարող ազդել նախորդ սերնդի մարդկանց մենթալիտետի վրա։ Ռացիոնալ լուծումը նրանց թոշակի ուղարկելը կլինի։ Իհարկե թող ներեն ինձ բոլոր մանկավարժները այս մի կետի համար, ես ոչ ոքի դեմ ոչինչ չունեմ, պարզապես ունեմ կարծիք՝ ինչպես աշակերտին խրախուսել սովորել։

Սրանք էին այն առավել կարևոր կետերը, որոնք իմ կարծիքով առաջնահերթ լուծման ու վերամշակման կարիք ունեն՝ դպրոցների զարգացման ճանապարհին։ Ամփոփելով՝ ուզում եմ ևս մեկ անգամ շեշտել՝ որքան կարևոր է մանկավարժի, դասավանդողի դերը պետության զարգացման ու ապագայի կառուցման հարցում։ Եթե չունենանք լավ կրթական կառույցներ՝ որակյալ կրթության տրամադրումով և դասավանդողների առողջ մթնոլորտով, չենք կարող երաշխիքներ ապահովել Հայաստանի վաղվա օրվա կայունության մասին։