Խաչակրաց արշավանքները, չնայած կարգախոսին, բնավ Ավետյաց երկիրն ազատագրելու նպատակ չէին հետապնդում: Դրանք Եվրոպայում աջացած սոցիալական, քաղաքական ճգնաժամի հետևանք էին:
Բանն այն է, որ Եվրոպայում ֆեոդալիզմի ժամանակաշրջանում առկա հողատիրության ձևը ժառանգական իրավունքից զրկում էր իշխող ազնվականի կրտսեր զավակներին: Եվ ազնվականների կրտսեր զավակները, որոնք հայոց աստիճանակարգում հայտնի էին սեպուհ անվամբ, սպառնալիք դարձան եվրոպական միապետների և իշխող հասարակարգի համար: Հարկ էր որևէ կերպ ուղղորդել այդ ուժը, և եվրոպական գահակալներն իրենց հայացքը հառեցին Արևելք, կազմակերպեցին առաջին խաչակրաց արշավանքը` դրան տալով սրբազան պատերազմի բնույթ:
Սրբազան պատերազմն ու Հիսուսի գերեզմանն ազատագրելու կոչերը սոսկ ձևական պաստառ էին խաչակիրների բուն նպատակները կոծկելու համար: Վկա չորրորդ արշավանքը, երբ խաչակիրները գրավեցին քրիստոնյա Բյուզանդիայի մայրաքաղաք Կոստանդնուպոլիսը, երկիրը մասնատեցին, քաղաքն ավերեցին ու կողոպուտի ենթարկեցին:
Խաչակրաց արշավանքները դեպի Արևելք տևեցին գրեթե 200 տարի՝ 1095-1291 թթ. և մեծ հետք թողեցին Արևելքի ժողովուրդների պատմության վրա:
Միամիտ են այն պատմաբանները, որոնք խաչակրաց արշավանքներում ազնիվ մղում են տեսնում: Եվրոպայից խաչակիր ասպետների բանակում Արևելք տեղափոխվեց հասարակության տականքը՝ բախտախնդիրներ, թալանչիներ, գողեր, ավազակներ: Նրանց միավորող երկու մղում կար՝ թալան ու կրոնական մոլուցք:
Խաչակրաց արշավանքներին, բնականաբար, առնչվեցին նաև հայերը: 1080 թ., Ռուբեն Ա Ռուբինյանը (1080-1095) Լեռնային Կիլիկիայում հայկական անկախ իշխանապետություն հաստատեց: Ռուբինյանները ստիպված էին իրենց դիրքերն ամրապնդելու համար պայքարել թե՛ բյուզանդական կայսրության, թե՛ սելջուկների դեմ:
Կարդացեք ավելին
Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ 