Լավ ուսուցումը պետք է բավական դանդաղ լինի, որպեսզի շփոթեցնող չլինի, և բավական արագ, որպեսզի ձանձրալի չլինի:
Սիդնի Ջ. Հարիս
Ինչու եմ հենց այսպե՞ս վերնագրել մեկնաբանությունս։ Մի պարզ պատճառով։ Հոդվածում վեր էին հանվում հատուկ կարիքով սովորողների, ներառականների ուսուցման մարահրավերներն ու դժվարությունները։ Բայց դրանցից այն կողմ՝ բուն ենթատեքստում, ուսուցչի դասավանդման ընթացքում առաջացող խոչընդոտներն ու բարդություններն են արծարծվում։ Եվ մի պահ հասկանում ես, թե իրոք՝ ինչքան բարդ է դառնում ուսուցչի աշխատանքը, և ինչքան պարտավորված ու պատասխանատու է զգում մի մարդ, ով առաքելություն ունի կրթել, դաստիարակել և կատարելագործել մի խումբ մարդկանց, որոնց շարքերում ամեն խավի և տարիքի երեխա կարող է լինել։ Ակնհայտորեն հասկանալով, որ յուրաքանչյուր աշակերտի պետք է անհատական մոտեցում և խնամք, եզրահանգում ենք մի բանի․ դասավանդողի աշխատանքն ավելին է, քան մի խումբ երեխաների դաս տալն ու ուսուցանելը։
Իսկապես, մանկավարժն ամեն ինչ է․ և՛ հոգեբան, և՛ ուսուցիչ, և՛ մարդաբան, և՛ ընկեր, և՛ առաջնորդ։ Այսքան բան միայն այդ մի մարդու մեջ, ում մենք ծանոթ ենք դառնում դեռ շատ վաղ տարիքում։ Բայց արդյո՞ք բոլորս հավասարաչափ ենք գիտակցում ուսուցիչ-մանկավար մասնագիտության իրական պատկերն ու կարևորությունը։
Իհարկե, բազմիցս եմ անդրադարձել ուսուցչի աշխատանքին և ուսուցման գործին, շատ անգամ եմ մեկնաբանել այդ երևույթը, արել տարբեր դիտարկումներ, բայց այս հոդվածը կարդալուց հետո էլ շատ բաների սկսեցի այլ կերպ նայել։
Հենց օրինակ ուսուցչի խոսքը աշակերտին հասկանալի դարձնելու գործը։ Բնականաբար, մենք միշտ կենտրոնանում ենք առաջինը կարիքով սովորողներին հասկանալի, ընկալելի լինելու վրա։ Բայց արդյո՞ք արդյունքում չենք մոռանում մնացած սովորողներին․ գուցե նրանց թվում շատերն ունեն այս կամ այն բանը չհասկանալու խնդիր։
Կա նաև դրան հակասող պնդումը, ինչն այս երևույթը դարձնում է պարադոքսալ։ Ինչու՞ ենք մենք սահմանափակում կարիքավոր սովորողների ուսուցման օղակը։ Ինչու՞ ենք նրանց զերծ պահում իրենց անծանոթ ու անհասկանալի նյութերից։ Դա նման է նորածին, դեռևս չխոսող երեխային մարդկային խոսքը լսլեուց զերծ պահելուց։ Մինչև նա չլսի, չհասկանա և չյուրացնի, հետո նաև չկիրառի՝ չի կարող առաջընթաց ունենալ։ Դրա համար էլ ներառականների կրթման գործում պահանջվում է առավել ուշադրություն և խնամք, կամ ինչպես հոդվածում է ասվում՝ “հատուկ օժանդակություն”։
Այսպիսով, հոդվածից պարզ է դառնում, որ վերոնշյալ առաջացող խնդիրների լուծման հարցում գլխավոր դերակատար է ուսուցիչը․ այն մի հոգին, ով պետք է իր ուսուցման ձևը հարմարեցնի դասարանում գտնվող բոլոր սովորողների ընկալմանն ու կարիքներին։ Անարդար է, չէ՞։ Այդ դեպքում միակ ռացիոնալ լուծումը կլինեն հոդվածում նշված “հատուկ դասարանները”, որտեղ ներառական, կարիքավոր սովորողները կստանան առավել մեծ օժանդակություն, միաժամանակ չզգալով, որ իրենք մնացածից տարբերվում են (այո, բնականաբար տարբերվում են ինչ-ինչ պատճառներով)։ Այդ դեպքում կրթական գործն ու արդյունքը կլինի առավել հուսալի և արդյունավետ։
Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ 