November 25, 2022 – Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ

Վերցրու միայն հիշողությունները, թող միայն ոտնահետքերդ
Չիֆ Սիթլ

Եթե սիրում ես ճանապարհորդել, ապա ոտքերդ սահմաններ չեն ճանաչում, տանում են քեզ որտեղ ասես և որքան հեռու ուզես։ Այս անգամ սահմաններ չճանաչողս գնացել էր Վրաստանի հայկական Ջավախք համայնք՝ ծանոթանալու ջավախեցիների կյանքին ու կենցաղին, մշակույթին ու տեսարժան հրաշալիքներին։ Հոգիդ մի տեսակ խաղաղվում է, երբ տեսնում ես, որ նույնիսկ օտար երկրում՝ ազգությամբ քեզնից տարբեր մարդկանց կողքին ապրում ու զարգանում է քո ազգը, քո մշակույթը, քո պատմությունը։ Անբացատրելի զգացողություն է, երբ լքել ես երկիրդ, բայց ամենուր կրկին հայատառ գրվածքներ են, մարդիկ խոսում են հայերեն։ Այդժամ հասկանում ես, որ դու միայն հատել ես գծված սահմանը, որից հետո հայրենիքդ դեռ շարունակվում է։

Ողջ ճանապարհորդությունն էր նվիրված հայ-վրացական համայնքի զարգացմանն ու կապերի ամրապնդմանը։ Եվ հենց առաջին օրվանից դրա պակասը չունեցանք։ Գյումրիում փոքրիկ կանգառ ունենալուց հետո ուղևորվեցինք դեպի Վրաստան։ Ճանապարհն այնքան է հոգնեցնում ու ուժասպառ անում քեզ, բայց այդ ազատ ու դեպի անսահմանություն ծավալվող գողտրիկ բնությունը տեսնելուց ևեթ, իսկույն մոռանում ես հոգնածությանդ մասին և փորձում ապրել այդ պահի ամեն մի վայրկյանը։ Միտքդ խաղաղվում է ամեն տեսակ մտածմունքից ու հոգսից, և ուղեղդ միայն այդ պատկերներն է ուզում կլանել ու կլանել․․․

Երկար ճանապարհ անցնելուց հետո, վերջապես հասանք մեր առաջին նշանակետին՝ Նինոցմինդա սահմանային քաղաք։ Այստեղ էինք՝ մասնակցելու և վայելելու «Ջավախքին աջակցություն» հիմնադրամի կազմակերպած միջոցառմանը՝ նվիրված Վահան Տերյանին, որտեղ պետք է ելույթ ունենային ջավախեցիների համայնքի տաղանդաշատ ներկայացուցիչները և մեր կրթահամալիրի բենդի տաղանդաշատ անդամները՝ իրենց ուշագրավ կատարումներով։ Միջոցառումը բավականին հաճելի անցավ։ Հաճելի էր լսել Տերյանի հանրահայտ գլուխգործոցները՝ ջավախեցիների կատարմամբ։ Եվ իհարկե հպարտանալու առիթ էր տալիս մեր բենդի փայլուն ելույթը, որը ոչ պակաս հիացմունքի էր արժանի, եթե ոչ ավել, քան մյուս ելույթները։ Շնորհակալ ենք «Ջավախքին աջակցություն» հիմնադրամին՝ նման գեղեցիկ ու հաճելի միջոցառում կազմակերպելու համար։

Հաջորդիվ մի փոքրիկ զբոսանք ունեցանք քաղաքում և երեկոյան մոտ գնացինք վրացական ռեստորան՝ ճաշակելու վրացական ավանդական ուտեստները։ Հետաքրքիր էր ճաշակել այդքան սիրված ու հայտնի ուտեստների ավանդական՝ իսկական տարբերակները։ Զովաշունչ երեկո, մեղմ քամին օրորում է չորս կողմի կանաչությունը, հաճելի ու վայելչագեղ մթնոլորտ, գողտրիկ անկյուն․ ուրիշ ի՞նչ է պետք կատարյալ երեկոյի համար։ Մնում է միայն այդ իրադարձություններով լեցուն օրվանից հետո մի լավ հանգստանալ՝ պատրաստվելու հաջորդ օրվա անցուդարձին։ Մեր հանգիստը գտանք Ռաբաթ բերդի հարևանությամբ գտնվող հյուրատանը։ Երեկոները միշտ հաճելի են անցնում սեղանի շուրջ՝ ընկերների հետ նստած, մեկ բաժակ սուրճի շուրջ ընկերական զրույցը վայելելիս։ Բայց արդեն ուժասպառ էինք և պետք էր գոնե մի քանի ժամ հանգստանալ։

Հաջորդիվ մեզ արկածաշատ օր էր սպասում։ Օրը սկսեցինք նախաճաշից անմիջապես հետո զարմանահրաշ ու հոյակերտ վրացական Ռաբաթի բերդը բարձրանալով։ Ինչպիսի ճարտարապետություն, մարդկային ինչպիսի կերտվածք, ամեն անգամ այսպիսի վայրեր այցելելիս հայտնվում եմ ուրիշ աշխարհում, որտեղ միայնակ եմ՝ ես ու աշխարհը։ Սկսում եմ հետազոտել դրա ամեն մի անկյունը և ուր էլ, որ գնում եմ՝ հրաշալիք է, ուր էլ, որ թեքվեմ՝ չքնաղատես մի շինություն։ Աշխարհն իմ մեջ է և ես՝ շրջապատված այդ աշխարհով։

Բայց դեռ այնքա՜ն աշխարհներ եմ ուսումնասիրելու։ Առջևում դեռ բազում նորերն են սպասում։ Դեռևս զմայլված ու կախարդված Ռաբաթի բերդով՝ ինքս ինձ հայտնաբերեցի բոլորովին մի ուրիշ աշխարհում՝ այս մեկն ավելի բնակերտ, ավելի գրավիչ և կախարդող։ Պարզվեց Վարձիա քարանձավային քաղաքում եմ։ Կարելի է անվերջ նայել, թե ինչ է արել բնությունն այս վայրի հետ։ Ինչպես է իր կախարդական գործիքներով մի մեծ ժայռի վրա փորել, կերտել, պատրաստել մի ամբողջ քարանձավային համալիր․ ամեն տեղ փոս ու ծավալվող արահետ։ Այնքան խճճված, որ վերադարձի ճանպարհին մոլորվել էինք, մի կերպ գտանք հետդարձի ճանապարհը։

Օրը անցնում է՝ առանց զգալուդ։ Մեկ էլ տեսնում ես՝ երեկո է։ Մենք երեխաներով բաց չթողեցինք առիթը՝ շրջելու քաղաքի փողոցներով ու խանութներով, ծանոթանալու տեղի մարդկանց ու հայտնի հանրախանութներին։ Կրկին հոգնած և դեռևս օրվա տպավորություններով լի՝ քնեցինք՝ դիմավորելու մեր վերջին օրվան հայկական համայնքում։

Ուղղակի գովելի փաստ է, որ չնայած այլ երկրի տարածքում գտնվելուն՝ հայկական եկեղեցիները չեն ավերվել և մնացել են կանգուն առ այսօր։ Առավոտյան այցելեցինք Ախալքալաքի հայկական առաքելական եկեղեցի։ Բակում ջավախեցիների հետ պարատուն ունեցանք՝ երկուստեք ներկայացնելով մեր պարային տաղանդն ու ազգային մշակույթը։ Շատ ուրախալի է տեսնել, որ հայ մանուկները՝ ապրելով Հայաստանից դուրս, կատարյալ տիրապետում են մի շարք հայկական ազգագրական պարերի։

Այցելելով Վահան Տերյանի ծննդավայր՝ նրա տուն-թանգարան չգնալը անիմաստ է դարձնում մեր ճամփորդությունը։ Հետաքրքիր էր լսել հայ մեծ բանաստեղծ Տերյանի կյանքի ու գործունեության մասին, և թե ինչ սխրանքներ է նա հասցրել անել իր կյանքի 35 տարվա ընթացքում, որոնց մասին քչերը գիտեն։ Նա հիրավի մեծ մարդ է եղել, ով փրկել է հարյուրավոր մարդկանց կյանքեր։ Հաջորդիվ հենց Տերյանի տանը ունեցանք փոքրիկ ելույթ՝ բենդի ձիրքով լի երեխաների մասնակցությամբ՝ նվիրված Վահան Տերյանի հիշատակին, և ասմունքեցինք Տերյանի բանաստեղծություններից մի քանիսը։ Այսպիսի երեք հարուստ օրերից հետո վերջապես ճանապարհ ընկանք դեպի բոլորիս սրտի տուն՝ Հայաստան աշխարհ։

Ես միմիայն հպարտ եմ իմ հայ ազգով, որ՝ ապրելով օտար երկրում, օտարի կողքին, չի մոռանում իր ինքնությունը, կրոնը, մշակույթը, ազգային արժեքները և առ այսօր՝ արդեն մեկ դար անց, Ջավախքի համայնքը պահպանում է մեր ազգի ինքնությունը, չի պառակտվում ու չի միաձուլվում ուրիշ ազգերի հետ։ Հուսամ մի օր մեր բոլոր գաղութներն ու համայնքները մեկ բռունցք կկազմեն և հաշտ ու խաղաղ կապրեն մեկ միասնական հայրենիքում։

Filmmaking is one of the most interesting jobs in the world. But also, one of the most responsible. It all depends on your group work if the audience likes the film or not. If not, then you’ll need to practice or maybe the group isn’t collaborative. In this job, the group’s unity is very important if you want to have a successful movie. And as the head of the group, you must be a good leader who not only gathers the group and keeps them together, but also motivates the members to be interested in the project and work.

I’m saying this with my personal experience. I had that opportunity to make a film with my classmates and I want to tell you in brief how it all started.

It was an ordinary day at school when two of my friends started to shoot some short clips during the class break to have fun. They were doing it for fun at first, but when the classes were over, they invited a small group of us to shoot a short and funny clip about gangsters. I agreed to take part in that as an actor. When the shooting was over, I’m returning home and all I have in my mind is if only my friends would take this seriously, I will write a whole plot about that and make a serious movie. Soon, I realized that I’m working with the wrong group, because when they found out that this project is getting serious, all the members gradually left the group.

But I didn’t give up, once I’ve started something and I was too excited to quit it. I offered this project to other group of classmates who were my close friends and they seemed to have interest in this, and when I told them the half of my written plot, each of them was so excited and agreed to participate, so I started the project. We had a month till the Last Bell, so we had to hurry. I had the whole plot in my mind, so it took me couple of days to write it down.

We had the script, characters were decided, and we finally started our first shootings. We started with a group of six, but we needed more people, there were many characters. The idea of making the film was so exciting that soon many classmates joined our project. So, we started with six people, but ended up having a large group of 15 students.

During the shootings, we had encountered many problems that could shut the project down. But I was serious about that, and it was too late to quit. Fortunately, I managed to solve all the problems, especially that one time, when we needed a large house to shoot the main parts of the film in it, we couldn’t find it. I went through all the sites, called hundreds of agencies, but all the houses were taken until the next week. We had no time, it had to be either the next day or never. I didn’t stop calling different agencies and finally there was an available house. It was 10 o’clock in the evening and I convinced the owner to give us the house for one day.

The shooting was finally over. I was relieved. But we had an editing work after, but we got left 5 days till the Last Bell. So, I stayed up at my friend’s house till 1 o’clock on the midnight every day to finish the editing. And the work was finally done.

It was the biggest pride to know that I succeeded in this project. In one month, with tons of problems, including bringing the cast together and cooperating with all the members, having to convince the people to shoot your film in their places, after all those things, the film was done. As you saw, a major part of this project was done by me, but without the help of my group, I couldn’t achieve anything.

So, my advice to you is, when you start a project and you are serious about that, keep going, keep going till the end. If the group doesn’t agree to do it, then change the group, bring more responsible people and together, you’ll achieve everything.