Setting goals is the first step in turning the invisible into the visible.
Tony Robbins
Ashot Bleyan set a goal back then to create a big environment where teachers could do their favourite work, where the talents and abilities of the students could be shown and used in that productive environment. It was unbelievable back then, seemed very hard to realize, but Ashot Bleyan chased his goal, dreamt big, and after a short time, he found himself as the principal of school number 183, with two of his assistants, Ashot Manucharyan and Ashot Dabaghyan, who also had crazy plans. But as they were going further, the plan didn’t seem that much unbelievable.
And in the next years, the Main school, the School-Garden, the New school and the Media centre came together piece by piece and made a huge educational complex which we have nowadays. As the time moved on, the complex had new reforms and renovations. It became the place where the teachers worked with great willing, and the students discovered their hidden talents. Soon they opened the first general education printing house and founded the first educational publishing house. They turned their education into media literacy, had the new gadgets and equipment. After that, they started to organize patriotic trips and journeys, where students can combine the useful with the pleasant and learn more things about his/her homeland and culture. Then the school created its own website on the internet to catch up quickly and easily with all the students and teachers. And now we have a big websites network, including the main school, the high school, and besides that radios, tv-programs, library, clubs and groups and many other things that have their own website and develop in their own way.
But it seemed unbelievable at the start, didn’t it? Can you imagine what we would lose now, if Ashot Bleyan didn’t follow in steps of his goal years ago. But do you see that now we have a whole complex where thousands of students attend? So, if you have a plan, do not care how crazy it sounds, do not care what people will think about you, they’ll say you’re crazy, they’ll say that it is unreal, they’ll laugh on you. Don’t listen to them, show them your power, show them that you can. Follow your goals, chase your dreams, prove that you’re not only a dreamer but a successful person who dreamt big and gained an unbelievable success. People think your plan is unbelievable, then you make the results unbelievable for them. So, dream big and use your shot, strike it, strike till you gain success.
Բրիտանա-իրանցի հայ աշխարհագրագետ և քարտեզագետ-քարտեզաբան Ռուբեն Գալչյանը ծնվել է 1938 թ․ Իրանի Թավրիզ քաղաքում, հայ ներգաղթյալների ընտանիքում, որոնք 1915 թվականին Մեծ Եղեռնի ժամանակ փախել են Վանից, հաստատվել են` Հայաստանում, Վրաստանում և Ֆրանսիաում ու հասել Իրան։ Ռուբեն Գալչյանը սովորել է Թեհրանի հանրակրթական դպրոցում, կրթաթոշակ ստանալով՝ ուսումը շարունակել է Մեծ Բրիտանիայում՝ Բիրմինգհեմի Ասթոն համալսարանում՝ որպես էլեկտրոտեխնիկայի ճարտարագետ, որն ավարտել է 1963 թվականին։
Աշխատություններ
Գրել է բազմաթիվ գրքեր Կովկասի պատմության ու քարտեզագրության մասին, հեղինակել է մի շարք քարտեզագրական հոդվածներ, որոնք տպագրվել են աշխարհի տարբեր ամսագրերում։ Այս ամենի հետ մեկտեղ, լայնորեն դասախոսել է Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում, Իրանում, Հայաստանում և այլուր։ Գրում է անգլերեն, որոնք թարգմանվում են ինչպես հայերեն, այնպես էլ ռուսերեն ու պարսկերեն լեզուներով։
Կոչումներ և պարգևներ
2008 թվականի նոյեմբերին ստացել է Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի Պատվավոր Դոկտորի կոչում։
2009 թվականին արժանացել է «Վազգեն Ա» մշակութային նվաճումների մեդալի։
2013 թվականին Հայաստանի Նախագահի հրամանագրով պարգևատրվել է Մովսես Խորենացու մեդալով՝ հայկական ժառանգության պահպանման և Հայաստանի և Սփյուռքի միջև հարաբերությունների բարելավման գործում ունեցած նվաճումների համար։
«Հայաստանի սահմանների 2600 տարվա պատմություն» գիրքը
Քարտեզագետ Ռուբեն Գալչյանի հետ հանդիպմանն ընդառաջ ընթերցեցի նրա «Հայաստանի սահմանների 2600 տարվա պատմություն» աշխատությունը։ Գիրք, որը հանրամատչելի կերպով ներկայացնում է Հայաստան, Ադրբեջան, Թուրքիա երկրների միջև պատմական, աշխարհագրական ու մշակութային խնդիրները, նրանց միջև եղած հակասությունները և կատարված պատմագրական խեղաթյուրումները։ Գրքում ներկայացված փաստերը, քարտեզներն ու մեկնաբանությունները լիարժեք տեղեկություն են տրամադրում ի վնաս Հայաստանի կատարված սահմանազատումների մասին, ինչպես նաև դարերի խորքից եկած՝ տարբեր երկրների քարտեզների միջոցով ապացուցում է Հայաստանի գոյությունը վաղ շրջանում։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին՝ մինչև 1918 թ․ դա եղել է Իրանի հյուսիսարևմտյան նահանգի անվանումը և մինչ այդ Արաքսի հյուսիսում այդ անունով հանրապետություն գոյություն չի ունեցել։ Հեղինակն իր գրքում անդրադարձել է նաև ՀԽՍՀ-ի պատմությանը, այդ ընթացքում կատարված ապօրինի սահմանազատումներին և խեղաթյուրումներին, այդ ամենը բացատրել հստակ, վավերացված քարտեզների ներկայացումով։
Ադրբեջանի ծագումն էլ ավելի է խճճում այն փաստը, որ արդեն տասնյակ տարիներ են անցել, բայց գիտնականները չեն կողմնորոշվել ազգի ծագման հարցում․ քրիստոնյա աղվանների՞ց են սերում նրանք, թե՞ թուրքերից։ Արդյունքում ստացվում է մի պատկեր, որ Ադրբեջանում արգելված է կատարել ԴՆԹ թեստ, իսկ Ադրբեջանը Արևմուտքին ու Եվրոպային ներկայանում է՝ որպես քրիստոնյա աղվանների սերունդ, Թուրքիային՝ որպես ադրբեջանցի թուրքեր։ Բայց արդյո՞ք նրանք քրիստոնյաներից են սերում։ Այդ դեպքում ինչու՞ են ոչնչացնում իրենց նախնիների կառուցած վանքերն ու մշակութային կոթողները։ Հարցեր, որոնք առ այսօր չեն գտել իրենց պատասխանը։
Կովկասյան Ալբանիա
4-րդ դար։ Տարածքում բնակվող ցեղերն ընդունում են քրիստոնեություն
7-8-րդ դդ․։ Հրաժարվում են քրիստոնեությունից և ընդունում իսլամ
10-12-րդ դդ․։ Վայրը կոչվում է Աղվանք
Միջին դարեր։ Տեղում իշխում էին իսլամական խաներ և ցեղապետեր
16-19-րդ դդ․։ Արցախի հայ բնակչությանն ինքնավար իշխում էին տեղում հաստատված հինգ մելիքությունները
18-20-րդ դդ․։ Տարածաշրջանն օտարներին ծանոթ էր “Շիրվան” անունով
1918 թ․։ Ի հայտ է գալիս Ադրբեջան անունով հանրապետություն՝ յուրացնելով Իրանի հյուսիսարևմտյան նահանգի անվանումը
Իրանի բողոք-նամակը Ադրբեջանի հանրապետությանը՝ իր նահանգի անվան ապօրինի յուրացման դեմ
Մեկնաբանություն և Վերլուծություն
Այսպիսով, Ադրբեջանը ոչ մի երկրի՝ անգամ իսլամական քարտեզի վրա չի հիշատակվում՝ որպես Արաքս գետի հյուսիսում գտնվող հանրապետություն, մինչդեռ Հայաստանը՝ իր քաղաքներով նշվում է բոլոր քարտեզներում, սկսած Բեհիսթունյան արձանագրությունից մինչև Օսմանյան կայսրության կողմից պատրաստված քարտեզներ։ Անգամ Ֆռա Մաուրոյի եվրոպական աշխարհացույցում Հայաստան անունը հանդիպում է հինգ անգամ՝ նշելով հինգ հայկական թագավորությունները։
Դարեհ արքայի սեպագիր արձանագրությունից բացի Հայաստանը հիշատակվում է նաև բաբելոնյան կավե սալիկի վրա, հույն պատմիչ Հերոդոտոսի աշխատությունում, ինչպես նաև Պտղոմեոսն իր գրքում տեղ գտած աշխարհի 8000 տեղանուններից 164-ը հատկացրել է Հայաստանին։
Գիրքն ընթերցած յուրաքանչյուր անձ կարող է հասկանալ, որ մինչև նախորդ դար Ադրբեջան հանրապետություն գոյություն չի ունեցել և դրա ի հայտ գալուն պես, երկիրը փորձել է խեղաթյուրել հարևան Հայաստանի պատմությունը, դրա քարտեզներն ու ապօրինի տիրացել նրա տարածքներին։ Հեղինակն իր գրքի գերակշիռ մասը հատկացրել է՝ մանրակրկտորեն ներկայացնելու Ադրբեջանի տարածքային զավթումները, ԽՍՀՄ-ի ընդունած անարդար ու ոչ անաչառ որոշումներն ի վնաս Հայաստանի և թե ինչպիսի՞ լուծումներ կարելի է տալ ստեղծված իրավիճակին։
Գրքից բացի բազմաթիվ այլ հոդվածներ կարդալուց հետո ինձ մոտ ստեղծվեց բավարար հիմք ունեցող մի պատկեր, որը ներառում է Հայստանի ներկայիս իրավիճակն ու հակասությունները՝ դրանց լուծումների հնարավոր տարբերակների հետ միասին։ Մինչև դրան հասնելը հակիրճ ներկայացնեմ իրադարձություններն ու ստեղծված իրավիճակը։
Նախ այն, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի խորհրդայնացման առաջին տարիներին՝ 1920-ականներին, քարտեզներ են պատրաստվել տարբեր հանրապետությունների սահմանների համար, բայց այդ զինվորական քարտեզները մեզ չեն ներկայացվել։ Այդ ժամանակ դրանք եղել են ոչ պաշտոնական և միայն Մոսկվան է դրանք պահպանել։ 1929-ից հետո սկսեցին պաշտոնական քարտեզներ պատրաստվել, որոնք հույժ գաղտնի էին: Այդ քարտեզների հիման վրա գծվեցին ԽՍՀՄ սահմանները։ Այդ բոլոր քարտեզներն այժմ պահվում են Մոսկվայի արխիվներում և դրանց մեջ Հայաստանը պատկերված էր առանց ադրբեջանական անկլավների, Նախիջևանի և Արցախի հետ միասին։ Հայաստանինն է նաև այն 1500 քառակուսի կմ հայկական տարածքը, որը տրվեց Ադրբեջանին՝ “Կարմիր Քրդստան”-ը հիմնելու նպատակով, որը այդպես էլ տեղի չունեցավ, բայց տարածքի վերահսկողությունը մնաց Ադրբեջանին։ ՀԽՍՀ-ի քարտեզների ցանկն ուսումնասիրելով՝ կարելի է տեսնել խորհրդային տարիներին եղած փոփոխությունները և Հայաստանի դեմ ընդունված անարդար որոշումները։ Կարելի է հստակ տեսնել, որ սկզբում Հայաստանի տարածքում որևէ ադրբեջանական անկլավ չի եղել, իսկ Արծվաշենը եղել է Հայաստանի տարածքում։ Տարեցտարի Ադրբեջանին են տրվել երեք անկլավներ, իսկ Արծվաշենի հարակից տարածքները նվաճվել են Ադրբեջանի կողմից այնքան, մինչև Արծվաշենը հայտնվել է Ադրբեջանի տարածքում և դարձել հայկական միակ անկլավը։ Ընդ որում, Արծվաշենը Հայաստանի համար ոչ մի նշանակություն չունի, դա չի կարող օգտագործվել ո՛չ ռազմական, ո՛չ էլ տնտեսական առումով։ Մինչդեռ ադրբեջանական անկլավները գտնվում են Հայաստանի համար կարևոր նշանակություն ունեցող մայրուղիների, ճանապարհների վրա, այդ կերպ առիթ հանդիսանալով, որ Ադրբեջանը հսկողություն ունենա մեր ճանապարհների որոշ հատվածներում։ Ինչպես նաև Հայաստանի արևմտյան սահմանի ճանապարհը մի քանի անգամ հատում է Ադրբեջանի սահմանը, մինչդեռ մեզ ներկայացված քարտեզներում մինչ օրս այդ ճանապարհը ամբողջովին գտնվում է Հայաստանի տարածքում։ Հարկ է նշել նաև Գորիս-Կապան մայրուղու հարցը, ըստ որի 1930-ականներին այդ շրջանից հողեր էին հանձնվել Ադրբեջանին, իսկ 1950-ականներին այնտեղ կառուցվում է վերոհիշյալ մայրուղին։ Այս և վերոնշյալ որոշումները կայացվել են այն ժամանակ ԽՍՀՄ ղեկավարության կողմից՝ ապօրինի կերպով Ադրբեջանին՝ Հայաստանի կարևոր նշանակություն ունեցող ճանապարհների վրա հսկողության լիազորություն տալու համար։ Ավելի քան 70 տարի ԽՍՀՄ-ն առանց հայերի, տեղաբնակների բողոքներն ու կարծիքը հաշվի առնելու, հայկական տարածքներ է տվել Արդբեջանին։ Այսպիսով՝ գալով խնդրի լուծմանը, ռացիոնալ լուծումը կլինի սահմանազատումն ու սահմանագծումը, որի ընթացքում հիմք կհանդիսանան 1920-ականների ԽՍՀՄ քարտեզները։ Իրավական տեսանկյունից մենք կարող ենք պահանջել տվյալ տարածքները, մանավանդ այն դեպքում, երբ Ադրբեջանը իրեն համարում է 1918-20 թթ․ հանրապետության ժառանգորդ։ Ըստ այդմ ադրբեջանական անկլավները, Նախիջևանն ու մի շարք տարածքներ պետք է վերադարձվեն Հայաստանին, քանի որ մինչև խորհրդայնացվելը ոչ մի նման տարածք չի եղել Ադրբեջանի տարածքում։ Բացի այդ, Արցախը Հայաստանի հետ ունեցել է ընդհանուր սահման՝ ընդհատվելով միայն Աղավնո գետով։ Սահմանազատման ու սահմանագծման գործընթացը կարող է տարիներ տևել, բայց գոնե կկանխի Ադրբեջանի անպատիժ ներխուժումները հայկական տարածաշրջաններ։ Երևանը դեռևս չպիտի շտապի համաձայնագրի հարցով։ Պետք է պահանջել մեր տարածքները, պետք է ավելին պահանջել, քանզի իրավական առումով բոլոր փաստերը մեր կողմից են։ Մնում է այդ գործընթացը ուղեկցվի միջազգային դիտորդների կողմից, ովքեր չունեն աշխարհաքաղաքական շահեր տարածաշրջանում: Պետք է կազմում լինեն միջազգային իրավունքի մասնագետներ, որ այդ տարածքներում ապրող ժողովրդի շահերը հաշվի առնվեն, բարձրաձայնվեն նրանց ձայնն ու բողոքները։ Պետք է Նախիջևանն էլ հետ ուզենք, քանի որ դա էլ է հայկական տարածք, և այն հանձնվել է կոմունիստ իշխանության կողմից, որին Ադրբեջանը չի ճանաչում։ Ամենավերջին խեղաթյուրումը Սև լճի յուրացումն է Ադրբեջանի կողմից։ Խորհրդային տարիներին գծված և երկու երկրների կողմից վավերացված այդ սահմանն իր մեջ չէր ներառում հայկական Սև լիճն ու դրա հարակից շրջանը։ Նախորդ տարի Ադրբեջանը ներկայանում է իր կողմից կեղծված քարտեզով և զավթում այդ տարածքները։ Եվ մինչ օրս այդ օրինազանցությանը որևէ լուծում չի տրվել։ Այս ամենը պետք է մանրակրկտորեն ուսումնասիրվի և քննարկվի սահմանագծման ու սահմանազատման գործընթացում, պետք է արխիվներից դուրս բերվեն մինչ այժմ մեզ անհայտ, բայց ճշգրիտ, ԽՍՀՄ-ի կողմից վավերացված քարտեզները և պետք է դա անել ամենայն զգուշավորությամբ և ոչ հապճեպ շտապողականությամբ, այլապես Հայաստանը կձախողի և կունենա հերթական կորուստներ։
Արի Ագոփի Ուսումնական Բլոգ 